از هر ۱۰ گردشگر ترکیه ۱ نفر ایرانی است

درآمد ترکیه از گردشگران ایرانی : ۲.۴ میلیارد دلار

طبق اعلام وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه در دو ماه اولیه سال 2024، در مجموع 4 میلیون و 341 هزار گردشگر خارجی وارد این کشور شده‌اند که 438 هزار آن‌ها شهروندان ایرانی بوده‌اند. نگاهی ساده به این آمار و اعداد نشان می‌دهد که در این بازه زمانی از هر 10 توریست خارجی در ترکیه ، 1 نفر ایرانی بوده است. شاید خبر سفر و سیاحت ایرانی ها به ترکیه ، خبری تازه و یا عجیب نباشد، اما اگر این موضوع را از دو جنبه و زاویه کمی پوشیده‌تر نگاه کنیم، وضعیت متفاوت می‌شود.

ابتدا با توجه به اینکه همه ساله انتظار می‌رود در عید نوروز (ماه مارس) خیل عظیم سفر ایرانی‌ها به ترکیه آغاز ‌شود، به احتمال زیاد ماه مارس نیز ایرانی‌ها با اختلاف زیادتری حتی نسبت به دو ماه اول سال 2024، این عنوان را تکرار کنند. همچنین نگاهی به گزارش های چند ساله‌ی اخیر توریست های ترکیه حاکی از این است که این استقبال گردشگران ایرانی و عزیمت آن‌ها به سمت ترکیه در بازه زمانی دو ماه ابتدایی سال نو میلادی بی‌ سابقه بوده است.

اما شاید شما هم بپرسید اصل حرف چیست و قرار است در ادامه با این دست داده‌ها و اعداد چه چیزی دنبال شود؟ کوتاه و مختصر باید گفت، آن‌قدر که اقتصاد ترکیه موفق و جاه‌طلبانه از علاقه‌ی ایرانی‌ها به سفر سود می‌برد، کشور خود ما نتوانسته از این اتفاق بهره ببرد.

آیا ایرانی‌ها اهل سفر هستند ؟

سفر نزد مردمان ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و ایرانیان را می‌توان مردمی علاقه‌مند به سفر دانست. نگاهی به داستان های اساطیری ایرانیان هم نشان می‌دهد که سفر همواره با سرنوشت این مردم پیوند خورده است. از روایت حکیم فردوسی از رستم در بستر سفر و گذشتن قهرمان افسانه‌ای ایران از هفت‌خوان ، تا دریانوردی مردمان این دیار در آب‌های خروشان، همه و همه نشان می‌دهند که سرنوشت مردم ایران با سفر همبسته بوده و آن‌ها در چشم باد سفر کرده‌اند. نگاهی به آمارهای گردشگری داخلی ایرانیان نشان می‌دهد که 20 میلیون سفر داخلی در سال 1400 صورت گرفته است. در این میان گردشگر پذیرترین استان ایران ، استان مازندارن با بیش از 2 میلیون مسافر استان اول گردشگری ایران بوده است و تهران با 1.8 میلیون مسافر در رتبه بعدی قرار دارد.

اما چرا می‌گوییم مردم ایران مردمانی علاقه‌مند به سفر و مسافر هستند؟ بی‌شک قبل از مقایسه میزان و الگوی سفر مردم ایران با کشورهای پیشرو همسایه و منطقه همچون ترکیه، امارات و عربستان سعودی باید به چند تفاوت اساسی توجه داشت. در چندین سال گذشته مردم ایران (به‌ویژه قشر متوسط و پایین) به دلایل مالی و معیشتی که ریشه اصلی آن‌ها در وضعیت خاص و ناشی از تحریم‌هاست، از تعداد سفرهای آن‌ها کاسته شده است. همچنین کمبود زیرساخت‌ها و امکانات هم دلیل قوی دیگری است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت.

برای مثال شاید جالب باشد که تنها 0.5درصد مسافران در ایران در سال 1400 با قطار مسافرت کرده‌اند. این در حالی است که کشوری همچون ترکیه افزون بر بهبود شرایط جذب توریست ، سیستم حمل و نقل خود را نیز توسعه داده است. برای نمونه شرکت هواپیمایی « ترکیش ایرلاینز » در سال 2022 در جایگاه اول بهترین شرکت های هواپیمایی اروپا و رده هفدهم جهان ایستاده است.

مقایسه گردشگری ایران و ترکیه : گردشگری خارجی

حال با توجه به مسائلی که مطرح شد، مقایسه گردشگری داخلی ایران با ترکیه (جمعیت ایران 1.2 میلیون نفر بیشتر از ترکیه است و تعداد جمعیت دو کشور را می‌توان تقریبا یکسان فرض کرد ) نشان می‌دهد که مردم ترکیه در سال 2021، 52.8  میلیون سفر داخلی داشته‌اند. اما تفاوت بزرگ در جایی است که ترکیه‌ علاوه بر داشتن تعداد گردشگر داخلی بیشتر نسبت به ایران توانسته‌ به‌خوبی و با اختلاف زیادی کسب درآمد از گردشگری خارجی و گردشگران خارجی داشته باشد.

درآمد ترکیه از گردشگری : گردشگری خارجی

درآمدزایی ترکیه از گردشگری خارجی در سال 2023 با رشد 17درصدی نسبت به سال 2022 به 54.3 میلیارد دلار رسید. ترکیه‌ای‌ها با سیاست‌گذاری و برنامه‌ای منسجم از سال 2003 -به غیر از سال‌های همه‌گیری کووید-19- هر ساله توانسته است ثبات درآمدی را در حوزه گردشگری ایجاد کنند و خود را به جمع توریستی ترین کشورهای دنیا برساند. ترکیه در سال 2003، از گردشگری خارجی 13.8 میلیارد دلار درآمد داشت و اکنون بر آن است که تا پایان سال 2024، با جذب 60 میلیون توریست خارجی در ترکیه به 60 میلیارد دلار درآمد دست پیدا کند. هدفی که با توجه به عملکرد دو ماهه صنعت گردشگری ترکیه نه تنها دور از دسترس نیست، بلکه شاید از این هدف نیز پیشی بگیرد.

سیاست حفظ روابط گسترده و منفعت‌طلبانه با همسایگان، رابطه ویژه‌ای با توریسم ترکیه پیدا کرده است. برای مثال در دو ماه ابتدایی سال 2024، به دلیل مواضع دولت ترکیه در قبال رژیم صهیونیستی و جنگ غزه -با تمام اما و اگرهایش-  ترکیه شاهد کاهش چشمگیر ورود گردشگران اسرائیلی به ترکیه بود. به‌طوری که تعداد گردشگران ورودی ترکیه در مقایسه با مدت مشابه سال 2023، از 81 هزار نفر به کمتر از 9 هزار نفر رسید.

اما در عوض ترکیه روابط خود را با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس همچون عربستان سعودی گسترش داد و گردشگران عربستانی را جایگزین گردشگران رژیم صهیونیستی کرد. در دو ماه ابتدایی امسال، تعداد گردشگران ورودی از عربستان به ترکیه با 61درصد افزایش  به 83 هزار نفر رسیده است.

آیا ترکیه روی گردشگران ایرانی حساب باز می‌کند؟

تعداد توریست سالانه ترکیه در سال 2023، بیش از 57 میلیون گردشگر خارجی بود. همان‌طور که گفته شد درآمد گردشگری ترکیه مقدار 54.3 میلیارد دلار را به ارمغان آورد. سال 2023 بیش از 10.33 میلیون شهروند آلمانی وارد ترکیه شده‌اند و بیشترین سفر به این کشور را به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که پس از آلمان روسیه با 6.29 میلیون گردشگر، بریتانیا با 4.26 میلیون گردشگر، بلغارستان با 2.86 میلیون گردشگر و ایران با 2.49 میلیون توریست در جایگاه‌های دوم تا پنجم قرار دارند.

مطابق با گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری درباره صنعت گردشگری ایران در سال 2022 و آمار سفر ایرانیان به ترکیه ، این کشور با جذب 63درصد از مسافران و گردشگران خروجی از ایران ، با اختلاف بالاتر از عراق (13درصد) و امارات‌متحده عربی (11درصد) در جایگاه نخست ایستاده است.

درآمد گردشگری ترکیه از سفر ایرانیان به ترکیه

در اینجا سوال مهمی که به وجود می آید این است که درآمد گردشگری ترکیه از سفر ایرانیان چقدر است ؟ همان‌طور که گفته شد درآمد گردشگری خارجی ترکیه در سال 2023 ، 54,315,542 میلیارد دلار بوده است که این درآمد از ورود تعداد 57,077,440 میلیون گردشگر خارجی حاصل شده است. حال اگر میانگین هزینه هر گردشگر در ترکیه را حساب (951.6 دلار) و در تعداد گردشگران ایرانی در ترکیه (2,496,593) ضرب کنیم، مشخص می‌شود که ایرانی‌ها در سال 2023، 2.37 میلیارد دلار در ترکیه هزینه کرده‌اند.

کلام آخر

ایرانی‌ها همواره یکی از مشتریان ویژه گردشگری ترکیه بوده‌اند. دولت ترکیه نیز با برنامه‌ریزی و فراهم آوردن زیرساخت های مناسب گردشگری در ترکیه توانسته شانس خود را برای جذب توریست های ایرانی روز به روز افزایش دهد. در نوروز 1403 نیز خیل عظیمی از شهروندان ایران راهی ترکیه شده‌اند. زیرا در همان روزهای ابتدایی تعطیلات نوروزی، ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر از مسافران ایرانی با توجه به ازدحام مرز بازرگان از توریست ها و تورهای زمینی خواست کرد از مرزهای جایگزین به‌منظور تردد مسافران به کشور ترکیه استفاده کنند. با این اوصاف و نگاهی به آمار سفر ایرانیان به ترکیه از زوایای پنهان و کمتر مورد توجه آن، حاکی از حساب ویژه صنعت توریسم ترکیه روی گردشگران ایرانی است.