امروزه پوشاک پاکستانی به عنوان البسه جذاب در ویترین بوتیک‌های مدرن دنیا به چشم می‌خورد. صنعت پوشاک پاکستان نقش مهمی در بازار جهانی نساجی دارد که دلایل مختلفی را می‌توان برای آن برشمرد. از جمله این دلایل می‌توان به کیفیت دوخت، قیمت قابل رقابت و طیف متنوع محصولات اشاره کرد. نیروی کار ماهر، دسترسی به مواد خام و فرآیند تولید مدرن همگی در نساجی پاکستان دست به دست هم داده تا پوشاکی با کیفیت تولید شود. با وجود این که این کشور با چالش‌های متعددی مثل زیرساخت‌ها و رقابت‌های جهانی مواجه است؛ اما صنعت پوشاک پاکستان همچنان در زمینه تولید، اشتغال‌زایی و عرضه کالاهای خود ادامه می‌دهد که سهم قابل توجهی در اقتصاد کشور پاکستان دارد.
صنعت پوشاک پاکستان ، بخش عمده‌ای از تولید و صادرات را در این کشور تشکیل می‌دهد. تولیدکنندگان بزرگ پوشاک در پاکستان ، تولید را به صورت عمودی انجام می‌دهند. به این معنا که تمام مراحل تولید یک محصول داخل این کشور صورت می‌گیرد. در واقع پاکستان به عنوان یکی از بزرگترین تولید کننده های پنبه اغلب از پارچه‌های پنبه‌ای برای تولید پوشاک استفاده می‌کند. برندهای ((گل احمد)) و ((نیشات لینن)) از معروف‌ترین برندهای پوشاک پاکستانی هستند که صادرات موفقی دارند.
رشد صنعت پوشاک در پاکستان قصه مخصوص به خود را دارد. درآمد صنعت پوشاک پاکستان با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده اما حجم تولیدات این کشور ثبات نسبی دارند. مدل توسعه‌ای در صنعت چند وجهی است که دولت پاکستان در حرکت صعودی بخش پوشاک، نقش پررنگی ایفا می‌کند. بسترهایی برای رشد در زمینه آموزشی، اقتصادی و تولیدی در حال به روز رسانی است و تا سال 2028 برای هر یک از این بسترها برنامه‌ریزی انجام شده است.
قدرت صنعت پوشاک پاکستان
عوامل مختلفی در کاهش هزینه‌های تولید پوشاک پاکستانی نقش دارند. به همین جهت این کشور در مقایسه با کشورهایی مانند بنگلادش، هند و چین از این عوامل سود می‌برد. این فاکتورها عبارتند از: دسترسی به پنبه به میزان فراوان و نیروی کار ماهر و مقرون به صرفه که به مزیت نسبی آن در تولیدات نساجی پاکستان کمک می‌کند. پاکستان به عنوان پنجمین تولیدکننده بزرگ پنبه در سطح جهان، یک منبع داخلی قابل توجه دارد که هزینه اولیه را برای صنعت پوشاک کاهش می‌دهد. پاکستان صادر کننده، مصرف کننده و تولیدکننده در بخش پوشاک است؛ به همین جهت مقداری از تولید پنبه را مصرف نموده و بخش قابل توجه آن را به نخ تبدیل و صادر می‌کند. به همین جهت این کشور جزو صادرکنندگان برتر پارچه است. این امر، مقیاس برتری صنعت و ادغام آن را در زنجیره تامین جهانی نشان می‌دهد.
نیروی کار ماهر در این کشور از جمعیت زیادی که دارد، تامین می‌شود. برنامه‌های آموزشی مهارت دولت و کمک بخش‌های خصوصی باعث افزایش دسترسی به کارگران ماهر با نرخ رقابتی می‌شود. صنعت پوشاک پاکستان از یک زنجیره تامین قوی بهره می‌برد که این زنجیره توسط شرکت‌های درگیر در مراحل مختلف تولید پشتیبانی می‌شود. این صنعت فرایند درون منطقه‌ای دارد که از جین زدن و ریسندگی گرفته تا بافندگی، پردازش و اتمام را شامل می‌شود. از جنبه‌های جالب صنعت نساجی و پوشاک پاکستان می‌توان به ارتباط قوی آن با کشاورزی اشاره کرد. هزاران کشاورز به کشت پنبه مشغول هستند و ارتباط قابل توجهی بین کشاورزی و بخش تولیدی پوشاک این کشور وجود دارد. پایداری صنعتی و تقویت موقعیت اقتصادی و اجتماعی حاصل این ارتباط بی‌نظیر است.
داستان توسعه صنعت نساجی پاکستان
کشور پاکستان برای رشد صنعت پوشاک در کشورش ابتدا سراغ ظرفیت‌سازی رفت. به این منظور دو طرح را برای ارائه پشتیبانی مالی بهتر ایجاد که شامل تسهیلات تأمین مالیاتی بلند مدت (LTFF) و تسهیلات بانک دولتی پاکستان (SBP) بود. در قدم دوم شهرهای جدید صنعتی را برای تولید البسه و پوشاک پاکستانی ساخت که بنگاه‌های خرد و کوچک هم اجازه داشتند در آن‌ها فعالیت کنند. سپس بستر تجارت الکترونیک را برای بازاریابی و فروش مهیا کرد که این امر فرایند فروش محصولات بنگاه را تا حد زیادی تسهیل می‌کند. این بروز رسانی صنعتی، لباس و پوشاک پاکستان را وارد زنجیره جهانی کرد و به این ترتیب در دل چهارمین انقلاب صنعتی جهان توانست با منسوجات فنی خود حرفی برای گفتن داشته باشد.
با سیاستگذاری‌های به جا و به موقع مانند حذف مالیات بخش نساجی در پاکستان، امکان رشد این صنعت را افزایش داد. دو منبع مهم و مورد نیاز برای یک صنعت که شامل نیروی کار و مواد اولیه است را با مهیا نمودن بستر عرضه گسترده در اختیار تولیدکننده پوشاک پاکستانی قرار داد. به این صورت که تمرکز تولیدات کشاورزی به تولید پنبه و الیاف طبیعی معطوف شد و با گسترش آموزش و موسسات فنی و حرفه‌ای توانست نیروی کار مورد نیاز را به صنعت پوشاک پاکستانی عرضه کند. دولت پاکستان به عنوان اقدام آخر مانند یک پدر مهربان از فرزندان خود که بنگاه‌های خرد تولید لباس‌های پاکستان بودند، در زمینه‌های متعددی مثل اختلافات تجاری یا ایجاد انجمن‌های بازرگانی و … حمایت کرد.
درآمد صنعت نساجی و پوشاک پاکستان
نمودار زیر صنعت پوشاک در پاکستان را در سه بخش پوشاک مردانه، زنانه و بچگانه نشان می‌دهد. درآمد صنعت پوشاک پاکستان از مجموع 8.5 میلیارد دلار در سال 2018 به درآمدی معادل 5.8 میلیارد دلار در سال 2024 رسیده است. در واقع میزان درآمد صنعت پوشاک پاکستان همواره یک سیر نزولی با فراز و نشیب کم را تجربه کرده است. پیش‌بینی‌‌ها نشان می‌دهد که درآمد صنعت پوشاک و نساجی پاکستان تا سال 2018 از یک ثبات نسبی برخودار خواهد بود.
نمودار زیر میزان کاهش درآمد در هر بخش از تولیدات پوشاک را نشان می‌دهد. سوال این است که چرا این صنعت در حال رشد بعد از سال‌های اوج خود با کاهش درآمد روبه‌رو شده است. پاسخ این است که صنایع در حال توسعه پس از طی یک دوره رشد فوق‌العاده با ریزش موقتی مواجه می‌شوند. یکی از این دلایل، هزینه‌های مربوط به توسعه صنعت است اما با گذر از این دوران به ثبات رسیده و مجددا مسیر صعودی خود را آغاز می‌کنند. پیش بینی‌ها حاکی از آن است که صنعت پوشاک و نساجی پاکستان از سال 2028 به روند رشد درآمدی خود باز خواهد گشت.
میزان فروش اینترنتی و حضوری پوشاک پاکستان
در نمودار زیر میزان فروش در صنعت پوشاک پاکستان به دو دسته فروش آنلاین و حضوری تقسیم شده است. درصدهای نمودار به خوبی تاثیر بکارگیری تجارت الکترونیک را در صنایع پوشاک پاکستان نشان می‌دهند. از سال 2020 فروش آنلاین نقش مهمی در صنعت پوشاک پاکستان بازی می‌کند که حاصل سیاست‌گذاری‌هایی است که هدف آن اتصال صنعت پاکستان به زنجیره جهانی است.
میزان تولید اجناس در تولیدی های پوشاک پاکستانی
نمودار زیر میزان تولیدات لباس پاکستانی را بر اساس عدد میلیارد نشان می‌دهد. در سال 2018 تعداد تولیدات در سه بخش پوشاک برابر با 1.9 میلیارد عدد پوشاک بوده است. طی دو سال شیوع بحرانی ویروس کرونا این عدد کاهش یافته است. فقط صنعت پوشاک پاکستان نبود که دچار این وضعیت شد بلکه صنعت پوشاک در کرونا بیشتر کشورها را تحت تاثیر قرار داد. اما بعد از آن میزان تولید پوشاک پاکستان به همان عدد قبلی بازگشته و تا سال 2028 نیز ادامه خواهد یافت. با این تفاسیر این صنایع پوشاک در پاکستان قصد توقف نداشته و همچنان به عرضه محصولات خود ادامه می‌دهند.
اشتغال در صنعت پوشاک پاکستان
بخش لباس و پوشاک در پاکستان نقش به سزایی در ایجاد فرصت‌های شغلی دارد. اشتغال در صنعت نساجی و پوشاک پاکستان برای مردم این کشور دومین جایگاه را در انتخاب شغل دارد. 38 درصد از کل نیروی کار پاکستان در صنعت پوشاک این کشور مشغول هستند. به سبب اشتغال 15 میلیون نفر در بخش پوشاک پاکستان به میزان قابل توجهی این بخش به کاهش بیکاری و فقر کمک نموده است. نکته جالب اینجاست که فرصت‌های شغلی که در صنایع پوشاک و تولیدی‌های لباس پاکستانی متمرکز نیستند و در مناطق مختلف پاکستان و استان‌های این کشور گسترش یافته‌اند با توزیع فراگیرتر توانسته‌‌اند مزایای اقتصادی بیشتری را به همراه داشته باشند.
نقش سیاست در رشد صنعت نساجی و پوشاک پاکستان
دسترسی بدون عوارض گمرکی یکی از مهم‌ترین و موثرترین عوامل در رشد صنایع پوشاک در پاکستان است که تحت طرح تعرفه ترجیحی ویژه (GSP) در بازار واردات اتحادیه اروپا (EU) قرار دارد. طی توافقنامه‌ای در سال 2002 این طرح بین پاکستان و اتحادیه اروپا ایجاد شد. اتحادیه اروپا که بزرگترین شریک تجاری برای پاکستان است بیش از 28 درصد از صادرات پاکستان را دریافت نموده است و به میزان 14.3 درصد در کل تجارت پاکستان سهم دارد. GSP به پاکستان اجازه می‌دهد تا از نرخ تعرفه ترجیحی در گستره‌ای از محصولات بهره‌مند شود. بیش از ۷۸ درصد از صادرات پاکستان به اتحادیه اروپا است که ضمن آن از مزایای تعرفه ترجیحی بهره می‌برد.
یکی از برنامه‌های دولت پاکستان برای دوره 2020-2025 ، سیاست منسوجات و پوشاک پاکستانی (TAP) است. هدف از این سیاست، تقویت صادرات و ایجاد کشوری در زمینه تهیه پوشاک و زنجیره‌های عرضه جهانی است. این امر باعث بهبود رقابت، افزایش بهره‌وری، ارتقاء نوآوری در تولید پوشاک و ارزش افزوده و در نهایت ایجاد یک محیط تجاری فعال است که بر روی صنعت نساجی و پوشاک پاکستان تمرکز دارد.
جمع‌بندی
از صنعت پوشاک پاکستان می‌توان به عنوان یک پدیده صنعتی یاد کرد. پاکستان توانسته برای رشد بخش پوشاک خود، مزایا و کاستی‌هایش را شناسایی کند و همواره سعی دارد از آن‌ها در راستای ارتقا و پیشرفت استفاده کند. داشتن مواد اولیه، نیروی کار ارزان، مهارت‌ها و نوآوری به همراه حمایت‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی‌های دقیق باعث شده نساجی و پوشاک پاکستان وارد عرصه جهانی شود. درآمد صنعت لباس و پوشاک پاکستان با حدود ۵ میلیارد دلار، اقتصاد پاکستان را متحول کرده است. حجم بالایی از صادرات این کشور بر پایه بخش پوشاک و لباس صورت می‌گیرد. از دیگر تاثیرات توسعه صنعت لباس و پوشاک در پاکستان می‌توان به اشتغال ۳۸ درصد از نیروی کار این کشور در صنعت پوشاک اشاره کرد و همچنین رونق در بخش کشاورزی که به تولید مایحتاج صنعت نساجی کمک نموده است. به طور کلی تحول عظیم در بخش پوشاک با همکاری بخش خصوصی و ریل‌گذاری‌های دولتی یک نمونه بی نقص از توسعه صنعتی را به ارمغان آورده است.
