سال‌ها پیش تنوع پلتفرم های بازی بسیار محدود بود؛ آن روزها دستگاه‌های ساده‌ای وجود داشت به نام آتاری. این دستگاه‌ها نوعی کنسول اولیه بودند؛ گونه‌هایی که امروز منقرض شده و مقایسه‌شان با کنسول‌های جدید، بساط خنده را جور می‌کند. روی دستگاه‌های آتاری دیسک‌هایی مربعی قرار می‌گرفت و با دسته‌هایی که به آن‌ها دسته گوشت‌کوبی گفته می‌شد، بازی‌هایی قابل اجرا بود. بازی‌هایی طبعا در نهایت سادگی که محبوبیت زیادشان امروز برای ما غیرقابل تصور است.
وقتی موبایل آمد و گوشی‌های نوکیا فراگیر شد، بازی پوچ اما جذابی محبوب شد که اسم دقیقی ندارد. مار نوکیا، ماربازی و مار، نام‌هایی‌اند که می‌توان به آن بازی اطلاق کرد. مار با خوردن هر نقطه‌ای که روی صفحه ظاهر می‌شد، دراز و درازتر می‌شد و کنترل آن بسیار سخت. در این زمان البته می‌شد با کامپیوتر و صفحه کیبورد هم بازی کرد. سی‌دی‌ها با ذوق در کیس‌ها جا می‌گرفت و فرایند نصب با هیجان تکمیل می‌شد و ساعت‌های متمادی بازی کردن آغاز. امروزه اما داستان متفاوت است. تلویزیون‌های بزرگ و کامپیوترها و کنسول‌های قدرتمند وگوشی‌های هوشمند، بستر اجرای بازی‌هایی بزرگ، واقع‌گرایانه، داستان‌مند و هنرمندانه شده‌اند.
ویدئوگیم ؛ صنعت 3 میلیارد نفری
در حال حاضر بیش از 3 میلیارد نفر از مردم جهان، گیمر به حساب می‌آیند. از نظر میزان استقبال از بازیهای ویدیویی در میان کشورهای جهان، بریتانیا با دارا بودن بیشترین ضریب نفوذ در این صنعت، مقام نخست را داراست. بعد از بریتانیا، به ترتیب ژاپن، کره‌جنوبی، سوئد و مکزیک در مقام‌های بعدی قرار دارند.
از منظر اقتصادی هم در بریتانیا تقاضا برای خرید، دانلود و استفاده از بازیهای ویدیویی از سایر کشورهای جهان بیشتر است. پیشبینیها نشان می‌دهد این کشور تا سال 2027 نیز مقام نخست را از دست نخواهد داد. کشورهای فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا هم در رتبه‌های بعد قرار دارند. اما گیمرهای دنیا معمولا از کدام پلتفرم بازی استفاده می‌کند؟ با ما همراه باشید تا در ادامه اطلاعات دقیقی درباره‌ی میزان استفاده از پلتفرم های گیم در سراسر دنیا به شما نشان بدهیم.
موبایل ؛ بهترین پلتفرم برای بازی از نظر گیمرها
طبق آمار 2021 از میان سه میلیارد نفری که مخاطب بازی دیجیتال هستند، اغلب از گوشی‌های هوشمند برای انجام بازیهای ویدیویی استفاده می‌کنند. همچنین سهم بازیهای موبایلی از بازار در سال 2022 در حال حاضر به 49 درصد رسیده که سهم کنسول و رایانه به ترتیب 31 و 20 درصد بوده است. آمارها علاوه بر اینکه استفاده از موبایل را بیش از دیگر دستگاه‌ها نشان می‌دهند، گویای آن است که میزان رشد استفاده از موبایل برای بازی نسبت به دیگر پلتفرم ها شیب تندتری دارد. در ایران هم از میان سه پلتفرم گیم، موبایل با اختلاف بسیار صدرنشین است. 92 درصد از ایرانی‌ها بر روی پلتفرم موبایل بازی می‌کنند. از این 92 درصد، 87 درصد با استفاده از گوشی‌های هوشمند این کار انجام داده و 17 درصد نیز از تبلت استفاده می‌کنند.
از نظر گردش مالی پلتفرم کنسول به دلیل قیمت بالای دستگاه‌ها، طبعا از دیگر پلتفرم‌های گیم جلوتر است. اما گردش مالی صنعت بازی ایران، مدیون فروش بازیهای موبایلی است. این موضوع نشان می‌دهد که موبایل چه در ایران و چه در جهان، چه برای تولیدکننده و چه برای مصرف‌کننده و چه از نظر گردش مالی، محبوب‌ترین پلتفرم است. کامیپوتر شخصی در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرد و کمترین میزان استفاده نیز به کنسول‌های موبایل تعلق دارد. کنسول موبایلی، روشی برای بازی است که کمتر عمومیت دارد. این کنسول‌ها معمولا توسط شرکت نینتیندو تولید می‌شود و با اتصال به دو طرف گوشی، یک کنسول کوچک تولید می‌کند. به هر رو وقتی از پلتفرم موبایل سخن می‌گوییم، منظورمان کنسول موبایلی نیست.
ایتالیا در مقام اول میزان بازی گوشی‌های هوشمند قرار گرفته است و انگلستان و فرانسه نیز به ترتیب در مقام‌های دوم و سوم جای دارند. ایتالیا در میزان بازی با لپتاپ نیز رتبه نخست را در میان کشورهای جهان دارد. چین و آلمان نیز به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. البته هرچند در این نمودار چینی‌ها کمتر با گوشی هوشمند بازی می‌کنند، اما چین آن اندازه جمعیت دارد که در یک نگاه جهانی، باز هم بیشترین بازی با گوشی تا سال 2027 متعلق به چین باشد. همانگونه که اساسا بیشترین گیمرهای جهان چینی هستند اما این الزاما به معنای علاقه بیشتر چینی به این حوزه نیست؛ بلکه این‌ها از مواهب جمعیت است.
گوشی هوشمند ؛ پلتفرم بازی پول‌ساز
بریتانیا، با درآمد 5.6 میلیارد دلاری بزرگترین بازار را در میان 5 کشور بزرگ اتحادیه اروپا دارا است. بسیاری از مخاطبان نیز با استفاده از این بازی‌ها دست به کسب درآمد می‌زنند. در این زمینه نیز سهم کسب درآمد از طریق گوشی‌های هوشمند بیشتر از دیگر پلتفرم‌های بازی است. آلمان با کسب دلار برای هر بازیکن رتبه برتر را در اختیار دارد. پیشبینیها حاکی از آن است که تا سال 2027 به 244 دلار برای هر مخاطب برسد که در این صورت، باز هم مقام اول را در اختیار خواهد داشت.
کنسول ؛ پلتفرم گیمینگ قدرتمند
کنسول‌ها خود به دو نوع دستی و خانگی تقسیم می‌شوند. کنسول‌های خانگی در انحصار دو محصول پلی استیشن و ایکس‌باکس قرار دارند که ساخته شرکت‌های سونی و مایکروسافت هستند. همچنین در جهان محبوب‌ترین کنسول دستی، کنسول شرکت ژاپنی نینتندو با نام «نینتندو سوئیچ» است که در سال 2017 عرضه شد. نحوه مصرف هر یک از این‌ها در نقاط مختلف جهان متفاوت است. در مقایسه ایکس‌باکس و پلی استیشن در مجموع کنسول پلی استیشن با وجود قیمت بیشتر، فروش بالاتری دارد. این ادعای مؤسسه ampere analysis است که فروش پلی استیشن 5 و ایکس باکس سری ایکس و اس را از زمان عرضه تا پایان 2022 بررسی کرده است. بر مبنای این آمار، فروش پلی استیشن 5، 30 میلیون دستگاه و فروش ایکس باکس بیش از 18 میلیون دستگاه بوده است. در همین حال کنسول نینتندو سوئیچ در آمریکا، پرفروش‌ترین کنسول است.
رکورددار فروش کنسول، پلی استیشن 2 است که تا 21 سال پس از انتشار، با فروش 158 میلیون واحد در جهان، پرفروش‌ترین کنسول بازی ویدئویی در تاریخ ویدئوگیم است. سری چهارم این محصول، دومین کنسول پرفروش جهان است. پلی استیشن همواره از رقیب خود یعنی ایکس باکس جلوتر بوده است. روندی که طبق پیش‌بینی‌های آماری در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد یافت. پرفروش‌ترین کنسول ایکس‌باکس، ایکس‌باکس 360 نام دارد که در سال 2005 عرضه شد و 85 میلیون واحد فروخت. در ایران پلتفرم کنسول پس از پلتفرم موبایل بیشترین طرفدار را دارد؛ چنانکه 25 درصد بازیکنان بر این پلتفرم بازی می‌کنند. از این میان 88 درصد بازیکنان از کنسول خانگی و 13 درصد آن‌ها از کنسول دستی استفاده می‌کنند. امروزه یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های خرید کنسول، دسترسی به محتوای انحصاری آن‌هاست. در جدول زیر، میزان استفاده چهار کشور آمریکا، چین، ژاپن، بریتانیا و آلمان از کنسول‌ها را میبینیم:
بازیهای آنلاین کنسول‌ها
در سال‌های اخیر و با رشد زیرساخت‌های اینترنت، بازی دیجیتال هم مثل ویدئو وارد حیطه عرضه آنلاین شد. سرویس‌های آنلاین بازی، بازیکنان را از خرید نسخه‌های فیزیکی بی‌نیاز کردند و اساسا اتمسفر جدیدی در دنیای ویدئوگیم و پلتفرم های بازی به وجود آمد. اتمسفری که در آن کنسول‌های مختلف، بازیهای انحصاری خودشان را در پلتفرم‌های آنلاین خود منتشر می‌کنند و بازیکن می‌تواند آن‌ها را دانلود کند یا در آن‌ها به صورت آنلاین بازی را تجربه کند.
پلتفرم آنلاین پلی استیشن ، پلی استیشن پلاس نام دارد و پلتفرم آنلاین ایکس باکس، ایکس باکس لایو گلد. این سرویس‌های آنلاین هم در نقاط مختلف جهان وضعیت مختلفی دارند. مثلا در چین، بازار کنسول ویدئوگیم 100 درصد در اختیار پلی استیشن پلاس است. چراکه دسترسی مایکروسافت و نینتندو در چین، تقریبا محدود است. در آمریکا، ایکس باکس لایو گلد 50 درصد و پلس‌استیشن پلاس 35 درصد سهم بازار را در اختیار دارد. در ایران نیز 58 درصد بازیکنان آنلاین بازی می‌کنند.
کامپیوتر شخصی بهترین پلتفرم گیم برای ورود به دنیای بازی‌ها
با اینکه پی‌سی‌ها از نظر گردش مالی در رتبه پایین‌تری از موبایل و کنسول قرار می‌گیرند و روند گردش مالی این پلتفرم نیز نزولی است؛ اما کامپیوترهای شخصی برای بسیاری از گیمرهای حرفه‌ای، بهترین وسیله برای ورود به دنیای بازی به شمار می‌روند. صنعت پی‌سی گیمینگ، خود به صنایع دیگری همچون ساخت کارت گرافیک دامن می‌زند. به طور کلی 1 میلیارد و 77 میلیون نفر در سراسر جهان با کامپیوتر بازی می‌کنند. در ایران نیز پی‌سی، در رتبه سوم انتخاب مردم برای بازی کردن قرار دارد. 19 درصد بازیکنان ایرانی با کامپیوتر بازی می‌کنند که از این میان 59 درصد با لپتاپ و 48 درصد با رایانه شخصی بازی را بر می‌گزینند.
رایانه شخصی بزرگترین پلتفرم بازی ویدئویی است و تنوع بسیار زیادتری از بازیهای کنسولی با آن قابل تجربه است. با کامپیوتری شخصی امکان استریم بازی‌ها وجود دارد و در آینده نزدیک، پدیده cloud gaming عمومیت یافته و آن زمان، هر کامیپوتری با هر سخت‌افزاری می‌تواند اجرا کند؛ طبعا به شرط بهره‌منده از یک اینترنت بسیار پرسرعت. باید توجه داشت اغلب گیمرها، از هر سه این پلتفرم‌ها استفاده می‌کنند. طبق پژوهشی تنها ۸ درصد از گیمرها تنها روی کنسول‌های خانگی به تجربه بازی‌ها می‌پردازند. درواقع ۹۲ درصد از گیمرها روی چند پلتفرم بازی می‌کنند.
جمع‌بندی
در سال 2021 از میان سه میلیارد نفری گیمر در جهان، اغلب از گوشی‌های هوشمند برای بازی استفاده می‌کنند. بعد از گوشی هوشمند کنسول و لپتاپ شخصی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاو بر این میزان رشد استفاده از موبایل برای بازی نسبت به دیگر پلتفرم های بازی شیب تندتری دارد. در ایران هم از میان سه پلتفرم گیم، موبایل با اختلاف بسیار صدرنشین است. گوشی‌‌گیمینگ‌ها کم‌استفاده‌ترین پلتفرم بازی در میان گیمرها هستند.
منابع
گزارش نمای باز 1400: شاخص‌ترین اطلاعات مصرف رسانه بازی در ایران 1400
Statista: Video Games – Market Data Analysis & Forecast Cheats: PC gaming statistics 2022
