سرباز کمان‌دار عرب! همین یک عبارت کافی است تا برق از سر هر پی سی گیمر بپرد و به یکی دو دهۀ قبل، عرصۀ جنگ‌های صلیبی آن هم پشت مانیتورهای پهن و بزرگ سی‌آرتی پرتاب شود. بازی همسایه جهنمی ، مورتال کمبت ، کانتر استرایک ، وارکرفت و سلطان جاده‌ها ، همه از اسم‌های خاطره‌انگیز برای طرفداران بازی‌های ویدیویی است. نسلی که پول‌توجیبی‌هایش بیش از بوفه‌های خوراکی در گیم‌نت ها هزینه می‌شد، شاید هرگز تصورش را هم نمی‌کرد روزی برسد که در ازای بازی بتواند پول دریافت کند. اما خیلی هم طول نکشید که این روزگار دور از ذهن فرا رسید. حالا بازی‌های ویدیویی تحت‌عنوان ورزش‌های الکترونیک ، به یک شغل پردرآمد و اسم و رسم‌ساز تبدیل شده است. حتی برخی کالج‌ها دوره‌های ورزش‌های الکترونیکی را ارائه می‌دهند و به دانشجویان آن بورسیه‌هایی مشابه سایر بورسیه‌های ورزشی اهدا می‌کنند.

ورزش‌‌ الکترونیک یک صنعت بزرگ جهانی است. به‌طوری که تا سال ۲۰۲۲ ارزش بازار آن ۱.۴۵ میلیارد دلار و تعداد مخاطب‌های آن حدود ۵۳۲ میلیون نفر برآورد شده است. این صنعت نوپا اما عظیم، جریان‌های درآمدی مختلفی برای گیمرها ایجاد کرده که یکی از مهم‌ترین آن‌‌ها جوایز مسابقات است. افزایش چشم‌گیر جوایز از ورزش‌های الکترونیک ، یک حرفۀ پرسود ساخته و طرفداران زیادی را در سراسر جهان به خود جذب کرده است. تا جایی که دیگر جایزه های مسابقات ورزش‌های الکترونیک از نظر تعداد، با رویدادهای ورزشی سنتی و فستیوال‌های سینمایی رقابت می‌کند.

جایزه های مسابقات ورزش‌های الکترونیک و شیوه‌های تامین آن

یکی از عوامل اصلی افزایش جوایز در رشته های ورزش الکترونیک ، تعریف مدل‌های بودجۀ نوآورانه است. ارائۀ سازوکارهای تامین مالی جمعی توسط تورنمت‌های بزرگ مثل The International for Dota2 آغاز شد و تاثیر زیادی در تغییر چشم‌انداز جوایز بازی های الکترونیکی داشت. این مدل به جامعۀ بازی و گیمر ها اجازه می‌دهد تا از طریق خریدهای درون برنامه ای بازی های ویدیویی یا کمپین‌های تامین مالی، به‌طور مستقیم در استخر جوایز مسابقات مشارکت کنند. تورنمنت دوتا اکنون با اهدای جوایز بیش از ۳۰ میلیون دلار رکوردهایی را به‌ثبت رسانده که آن را به یکی از پرسودترین رویدادها در تاریخچه ورزش های الکترونیکی تبدیل کرده است.

نمودار زیر Esports یا بازی‌های ورزشی الکترونیک پیشرو در سراسر جهان را در سال ۲۰۲۲ بر اساس جوایز مسابقات نشان می‌دهد. مسابقه بین المللی Dota2 با مجموع جوایز به ارزش ۳۲.۸۵ میلیون دلار در صدر جشنواره ورزش های الکترونیک قرار دارد. این رقم در سال قبل حدود ۴۰ میلیون دلار بود. جایگاه دوم با اختلاف اندکی و با مجموع ۳۲.۷۳ میلیون دلار به Arena of valor اختصاص دارد.

سایر محبوب ترین بازی های ویدیویی مانند بازی League of Legends و Fortnite نیز از مدل‌های مالی مشابه استفاده می‌کنند که در آن بخشی از خریدهای درون برنامه ای بازی به تامین جوایز تورنمنت‌های بزرگ اختصاص می‌یابد. این رویکرد نه‌تنها حس اشتیاق و روحیۀ فداکاری گیمر ها را نشان می‌دهد، باعث ایجاد حس مالکیت و مشارکت در بین بازیکنان و طرفداران انواع بازی های الکترونیکی می‌شود.

حمایت مالی و سرمایه‌گذاری شرکت ها از دیگر محرک‌های اصلی افزایش جوایز انجمن ورزش های الکترونیک است. شرکت های بزرگ مثل هوندا ، توتینو و پوما که از گستردگی مخاطبان این بازی‌ها آگاه‌اند، به حمایت از لیگ ورزش های الکترونیک می‌پردازند. این معاملات اسپانسری ، سرمایۀ چشم‌گیری را برای تورنمنت‌ها رقم می‌زند و به برگزارکنندگان کمک می‌کند تا میزان جوایز خود را افزایش بدهند.

برای مسابقات ورزش‌های الکترونیک ، حقوق رسانه‌ و معاملات پخش نیز یک جریان مالی قابل‌توجه است. از آن‌جایی که شبکه‌های تلویزیونی و پلتفرم‌هایی مثل توییچ و یوتیوب برای حق پخش انحصاری رقابت می‌کنند، توافق‌های سودآوری را برای مسابقات الکترونیک به دنبال دارد. در سال ۲۰۲۱ با مجموع بیش از ۴۰۰ میلیون تماشاگر حدود ۲۰۰ میلیون دلار از این طریق عایدی داشته است. دسترسی جهانی به پلتفرم‌های پخش زنده نقش مهمی در گسترش دامنۀ مخاطبان این بازی های ورزشی الکترونیکی داشته است که این موضوع جذابیت بالایی برای حامیان مالی مسابقات ورزشی و تبلیغ‌کنندگان ایجاد می‌کند.

جوایز جشنواره های سینمایی

انواع جشنواره فیلم سالانه در کشورهای مختلف برگزار می‌شود که جوایز آن‌ها بسته به جشنواره و دسته‌بندی آن متفاوت است. این تنوع جوایز نشان‌دهندۀ درک ماهیت چندوجهی فیلم‌سازی و به‌رسمیت شناخته شدن بخش‌های مختلف آن مثل فیلمبرداری، کارگردانی ، بازیگری و سایر مولفه‌های هنری یک فیلم است که به ساخت تجربه‌های سینمایی کمک می‌کند. با این حال، برخلاف مسابقات ورزش الکترونیک که ارزش پولی جوایز آن خیره‌کننده است و یک انگیزۀ مهم برای گیمرها محسوب می‌شود، جوایز جشنواره‌های فیلم ارزش مالی چندانی ندارند. بسیاری از مهمترین جشنواره های سینمایی جهان مثل جشنواره فیلم کن ، جشنواره فیلم ونیز و جشنواره فیلم ساندس جایزه نقدی به برگزیدگان خود اهدا نمی‌کنند. ارزش جوایز آن‌ها در شهرت، اعتبار و فرصت‌های شغلی‌ای است که می‌تواند برای برندگان و حتی نامزدها به‌دنبال داشته باشد.

برخلاف مسابقات ورزش‌های الکترونیک ، جشنواره های سینمایی بر ارزش بیان هنری و داستان‌سرایی تاکید می‌کنند و از جوایز به‌عنوان وسیله‌ای برای قدردانی از برگزیدگان استفاده می‌کنند. البته استثناهایی هم وجود دارد. برخی جشنواره‌های فیلم، به‌ویژه جشنواره های فیلم کوتاه یا ژانرهای خاص ، ممکن است به برندگان در دسته‌های مختلف جوایز نقدی اهدا کنند. مبلغ این جوایز از چندصد دلار تا چندهزار دلار متغیر است. برای مثال یکی از گران ترین جایزه های سینمایی در جشنواره فیلم کوتاه Diccover مبلغی بالغ بر 35000 میلیون دلار است.

اما در این موارد هم ارزش اولیۀ جوایز، بر حسب موفقیت تجاری‌ای که در درازمدت برای فیلم‌ساز ایجاد می‌کند سنجیده می‌شود، نه خود پاداش‌ پولی. فیلم‌ساز ها اغلب به جشنواره‌های بین المللی فیلم به‌عنوان بستری برای نمایش آثارشان به مخاطبان گسترده‌تر و جلب نظر توزیع‌کنندگان، سرمایه‌گذاران و سایر سهامداران در صنعت فیلم نگاه می‌کنند.

به‌طور کلی می‌توان گفت گرچه جوایز فستیوال های سینمایی و مسابقات ورزش‌های الکترونیک هر دو اعتبار حرفه‌ای به برگزیدگان می‌بخشند اما رویکرد کاملا متفاوتی از یکدیگر دارند که متاثر از ماهیت متفاوت آن‌ها است. ورزش‌ الکترونیکی همان‌طور که از نامش پیدا است، یک مدل ورزش‌محور است که ریشه در بازی‌های رقابتی دارد و جوایز در آن به‌عنوان مشوقی برای بازیکنان تعریف می‌شود. حال آنکه جشنواره فیلم و سینما ، نظر به ارزش ذاتی هنر دارد و عوض پاداش مالی مستقیم، جوایزی برای تقدیر از آثار برتر اهدا می‌کند.

جوایز مسابقات ورزشی

چند و چون پاداش های رویداد های ورزشی نیز در گذشته مشابه جوایز فستیوال‌های سینمایی بوده است. به این معنا که تمرکز نه بر پاداش مالی بلکه بر خود جام بود. تا حدی که هنوز هم جام قهرمانی مترادف با مسابقات ورزشی به‌کار می‌رود. لحظۀ گرفتن جام توسط یک تیم ورزشی همواره یادآور گرفتن غنیمت پس از پیروزی در جنگ‌های تاریخی است و ارزش آن در همان حس شکوه، غرور و حماسه‌ای است که به بازیکنان و طرفدارنشان می‌بخشد. اکنون نیز تعداد انگشت‌شماری از خود جام‌ها دارای ارزش مادی هستند. آنچه قابل توجه است جوایز نقدی‌ای است که به بازیکن یا تیم‌های برنده پرداخت می‌شود. تغییر چشم‌انداز جایزه مسابقات ورزشی به پرداخت مبالغ خیره‌کننده، بر ماهیت لیگ های ورزشی نیز تاثیر گذاشته و بسیاری از بازیکنان حرفه‌ای مانند گیمرها از دریچۀ مالی به آن نگاه می‌کنند.

جوایز رقابت‌های ورزشی بسته به رشته، مسابقه و سطح آن متفاوت است اما در میان آن‌ها هر ساله رقم‌های بزرگی به چشم می‌خورد. مسابقه فرمول یک که یک مسابقه بین المللی اتومبیل‌رانی است و به مسابقه جایزه بزرگ مشهور است، حدود ۱۳۵ میلیون دلار به برنده اهدا می‌کند. این مبلغ، گران‌ترین و بیشترین جایزه مسابقات ورزشی در سراسر جهان است.

دومین رتبه از جوایز ورزشی جایزه به لیگ قهرمانان اروپا اختصاص دارد که در مجموع ۹۳.۷ میلیون دلار است. جام جهانی فیفا نیز یکی از محبوب ترین تورنمنت ها در جهان است که جایزه ۴۱ میلیون دلاری دارد. مسابقه CUP LNB یا لیگ برتر بسکتبال آمریکا با ۳۵ میلیون دلار، جام ملت‌های اروپا با ۳۴ میلیون دلار، لیگ اروپا با ۳۰ میلیون دلار، جام فدرال اکسپرس (فدکس) با ۱۸ میلیون دلار، مسابقات پوکر سری جهانی با ۱۲.۱ میلیون دلار، جام جهانی کریکت با ۴ میلیون دلار، مسابقه ویمبلدون با ۳ میلیون دلار از بهترین و بیشترین جایزه مسابقات ورزشی محسوب می‌شوند.

جمع‌بندی

طی سال‌های اخیر به‌موازات رشد محبوبیت بازی‌های ویدئویی ، جوایز مسابقات آن نیز افزایش چشم‌گیری داشته است. به عبارت دیگر می‌توان گفت ارقام بالای جایزه های انواع بازی های الکترونیکی مانند یک آهن‌ربا طرفداران بسیاری را از سراسر جهان به سوی خود کشانده است. تعریف مدل‌های بودجه نوآورانه مبتنی بر مشارکت جمعی، تزریق سرمایه‌های فراوان از طریق حمایت‌های شرکتی، انعقاد قراردادهای کلان با شبکه‌های تلوزیونی و پلتفرم‌های پخش آنلاین از مهم‌ترین عوامل افزایش جوایز مسابقات ورزش‌های الکترونیک است. در سال ۲۰۲۲ تورنمنت The International for Dota2 با مجموع جوایز به ارزش ۳۲.۸۵ دلار در صدر همۀ تورنمنت‌های ورزشی الکترونیکی قرار داشت. این مبلغ در سال قبل حدود ۴۰ میلیون دلار بود. رقم مذکور، رقم کلانی محسوب می‌شود و با جوایز رویدادهای بزرگ ورزشی مثل جام ملت‌های اروپا ، لیگ اروپا و لیگ برتر بسیبال آمریکا برابری می‌کند. حتی از برخی رویدادهای بزرگ مثل جام فدکس ، پوکر سری جهانی ، جام جهانی کریکت و مسابقۀ ویلبمدون بالاتر است. با این حال همچنان با بهترین و بیشترین جایزه مسابقات ورزشی فاصلۀ زیادی دارد. گران‌ترین جایزه لیگ های ورزشی متعلق به مسابقه اتومبیل‌رانی فرمول ۱ با ۱۳۵ میلیون دلار است. بعد از آن پاداش لیگ قهرمانان اروپا با مجموع ۹۳.۷میلیون دلار قرار دارد.

جایزه جشنواره اما تفاوت بسیاری با مسابقه های ورزشی سنتی و ورزش های الکترونیک Esports دارد که برخاسته از ماهیت متفاوت آن‌ها است. جوایز فستیوال‌های فیلم و سینما بر ارزش ذاتی هنر تاکید دارند و معمولا فاقد بهای مالی هستند. بسیاری از مهمترین جشنواره های سینمایی جهان هیچ جایزه نقدی‌ به برگزیدگان نمی‌دهند. ارزش آن‌ها در شهرت، اعتبار و موقعیت‌های جدیدی است که برای فیلم‌سازان رقم می‌زنند. حال آنکه جایزه نقدی در بازی های ورزشی و الکترونیکی ، به‌عنوان یک کاتالیزور عمل می‌کند و یکی از انگیزه‌های اصلی برای گیمر ها محسوب می‌شود.