مقایسه سینمای ایران و سینمای ترکیه

ترکیه اکنون با آمیزه‌ای از فرهنگ شرقی و غربی و تلفیق زندگی مدرن و روستایی به کشوری متفاوت و منحصر به فرد در منطقه‌ی غرب آسیا تبدیل شده است. در حالی که سبک زندگی ایرانی ها و مردم ترکیه با یکدیگر متفاوت است اما این دو کشور شباهت‌های فرهنگی زیادی با هم دارند. شباهت‌ها و تفاوت‌های فرهنگی میان ایران و ترکیه در محتوای فیلم‌های سینمایی ساخته شده در این دو کشور خود را بازنمایی می‌کند. در این مقاله به مقایسه‌ی سینمای ایران و ترکیه می‌پردازیم. با توجه به اهمیت زیر ساخت‌ها در صنعت سینمای کشورهای جهان، تعداد سالن های سینما در ایران و ترکیه را مقایسه می‌کنیم. برای بررسی محتوایی این دو سینما سراغ ژانر های اکران شده و پربازدید می‌رویم. سپس به مهم‌ترین شباهت‌ها و تفاوت‌های محتوای سینمایی ترکیه و ایران از منظر یک پژوهشگر ترک اشاره می‌کنیم. در انتهای مطلب هم اشاره‌ای به صنعت سریال سازی ترکیه و تاثیر آن بر سینمای این کشور خواهیم داشت.

مقایسه تعداد سالن های سینما در ایران و ترکیه

ایران و ترکیه از لحاظ تعداد جمعیت و پهنه‌ی جغرافیایی شبیه به هم هستند. به همین دلیل می‌توانیم تعداد سالن‌ های سینما را در این دو کشور با هم مقایسه کنیم. تعداد سالن‌های سینما در ترکیه 2652 عدد است؛ این در حالی است که در ایران تنها 639 سالن سینما وجود دارد. به عبارت دیگر می‌توان گفت با اینکه ایران و ترکیه از نظر وسعت و جمعیت تقریباً با هم برابر هستند؛ اما ترکیه 4 برابر ایران سینما دارد. در ترکیه به ازای هر 32.051 هزار نفر یک سالن سینما وجود دارد و در ایران به ازای هر 133.020 هزار نفر یک سالن سینما وجود دارد.

ژانر فیلم های سینمای ایران و ترکیه

محبوب‌ترین ژانر فیلم در ترکیه چیست؟ ذائقه‌ی ترک‌ها در تماشای فیلم‌های سینمایی چگونه است؟ بیشترین فیلم‌های اکران شده در ترکیه چه ژانری دارد؟ ما در این بخش از مقاله، برای اینکه پاسخ دقیق و درست این سوال‌ها را پیدا کنیم به پژوهش ژانرهای محبوب در سینمای ترکیه مراجعه کردیم. در سال 2015، 137 فیلم ترکی در سینماهای ترکیه اکران شده است. بیشترین تعداد فیلم‌های اکران شده در ژانر کمدی است؛ به عبارت دیگر 53 فیلم کمدی در این سال‌‌ها پخش شده است. بعد از کمدی، بیشترین فیلم‌های ساخته شده در ژانر درام است. از سال 189 تا 2015، 37 فیلم درام اکران شده‌ است. بعد از درام، فیلم‌های ترسناک با رقم 18 عدد در سومین جایگاه قرار می‌گیرند. بعد از ژانر ترسناک، به ترتیب 7 فیلم رمانتیک- کمدی و 6 فیلم در ژانر ماجراجویی اکران شده است.

ژانر کمدی محبوب ترین ژانر سینمای ترکیه

ژانر کمدی در ترکیه طرفدار زیادی دارد و ژانر مورد علاقه‌ی اکثر مردم است. فیلم‌های کمدی با داشتن 38.6 درصدی در بین فیلم‌های اکران شده‌ی ترکی، پردرآمدترین و پربازدیدترین ژانر در سینمای ترکیه محسوب می‌شود. بعد از فیلم‌های کمدی، از نظر گیشه و تعداد تماشاگران، فیلم‌های درام در رتبه‌ی دوم قرار دارند. درام دومین ژانر محبوب ترک‌ها است. فیلم‌های رمانتیک کمدی نیز در رتبه‌ی سوم گیشه و تعداد بینندگان قرار دارد.

اما چه چیزی ژانر کمدی را نزد ترک ها محبوب کرده است؟ آهنگسازی جذاب، تمایل تماشاگران برای گریز از فضای تنش‌زای سیاسی و اجتماعی، حضور بازیگران مشهور، ارائه‌ی شخصیت‌ها و داستان‌های جدید و در نهایت تبلیغات گسترده از طریق شبکه‌های اجتماعی از جمله عوامل محبوبیت ژانر کمدی در میان مردم ترکیه است.

در جدول زیر  می‌توانید تعداد فیلم‌های اکران شده، گیشه فروش و تعداد تماشاگران هر ژانر را در سینمای ترکیه مشاهده کنید.

جای خالی ژانر اجتماعی در سینمای ترکیه

در مقایسه سینمای ایران و ترکیه از نظر مخاطبان سینمایی باید بگوییم که ذائقه‌ی ایرانی‌ها و ترک‌ها شباهت‌های زیادی با هم دارد. زیرا که ژانر کمدی نیز محبوب‌ترین ژانر سینمایی در میان مردم ایران است. اما یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها میان مخاطبان ایرانی و ترکی در این است که ایرانی‌ها بعد از فیلم‌های کمدی به فیلم‌های با ژانر اجتماعی علاقه‌مند هستند. به عبارت دیگر درام دومین ژانر محبوب ترک‌ها و اجتماعی دومین ژانر محبوب ایرانی‌ها است.

یکی از دلایل محبوبیت ژانر اجتماعی در میان ایرانی‌ها، فرهنگ و توانمندی فیلم‌سازی ایران در تولید آثاری با ژانر اجتماعی است. نگاهی به فهرست فیلم‌های ایرانی که جوایز بین‌المللی گرفتند گواه این حقیقت است که سینمای ایران خود را با ژانر اجتماعی به دنیا معرفی می‌کند. فیلم‌های اصغر فرهادی مانند جدایی نادر از سیمین و فروشنده و فیلم‌های نظیر طعم گیلاس روایت‌گر رئالیسم اجتماعی و به تصویر کشیدن مردمی است که میان سنت و مدرنیته گرفتار شده‌اند و میان آرمان‌های فردی و فشارهای جامعه برای سازگاری در ذیل یک گفتمان مذهبی و سیاسی بزرگ تلاش می‌کنند.

جدول زیر  تعداد مخاطبان سینما را در سال 1398 بر حسب ژانر موضوعی نشان می دهد. طبق جدول زیر ژانرهای کمدی و اجتماعی در ایران طرفداران زیادی دارد.

صنعت سریال سازی ترکیه و تاثیر آن در پیشرفت کشور

ترکیه بعد از آمریکا دومین صادرکننده‌ی برتر سریال‌های تلویزیونی در جهان است که محصولاتش را به بیش از 150 کشور جهان ارسال می‌کند. پیش‌بینی می‌شود که فروش سریال ها و فیلم های ترکی در سال 2023 به بیش از یک میلیارد دلار برسد. صنعت سریال سازی در ترکیه بسیار موفق عمل کرده و بر سینمای این کشور تاثیر گذاشته است. این در حالی است که ما هنوز نمی‌توانیم از سینمای کارآمد و پر رونق در ترکیه صحبت کنیم.

صنعت سریال‌سازی کشور ترکیه در جذب گردشگر و بازاریابی اقتصادی از طریق رسانه‌ها بسیار موفق عمل کرده است. عملکرد ترکیه در معرفی جاذبه‌های گردشگری از طریق رسانه‌های مختلف فوق العاده بوده است. وظیفه‌ی مجموعه‌های تلویزیونی ترکیه علاوه بر بازدهی اقتصادی، به نمایش گذاشتن جامعه‌ی ترکیه به عنوان یک جامعه‌ی توسعه‌یافته و پیشرفته است. در رسانه‌ها شهرهای مختلف ترکیه با هدف میزبانی از گردشگران معرفی می شوند.

صنعت فیلم و سریال ترکیه در برجسته کردن برند ملی ترکیه بسیار موفق عمل کرده است. در حال حاضر برند ملی ترکیه به عنوان یک برند مورد قبول و پذیرفتی مطرح می‌شود که افراد جوامع مختلف با دیدن آن حس خوشایند و دلپذیری پیدا می‌کنند. یکی از عوامل موثر بر این احساس، تصویرسازی مثبت سریال‌های ترکی از کشور ترکیه است. در سریال های ترکی زندگی ایده‌آل و رویایی مردم ترکیه به تصویر کشیده می‌شود و خانواده‌های ترک با سبک زندگی غربی ترسیم می‌شوند به طوری که گویا مردم زندگی ایده آل خود را در فیلم‌های ترکی جست و جو می‌کنند.

صنعت سریال سازی ترکیه باعث شد که مردم کشورهای مختلف با آداب، فرهنگ، هنر و تاریخ کشور ترکیه آشنا شوند. به لطف بهترین سریال های ترکی ، اکنون در میان مردم دنیا، ترکیه به عنوان یک کشور مدرن و پویا شناخته می‌شود. سرمایه‌گذران خارجی برای سرمایه‌گذاری در ترکیه ترغیب می‌شوند. کالاها و تولیدات بخش‌های مختف کشاورزی و صنعتی ترکیه در دنیا شناخته می‌شود و زمینه برای فروش املاک و مستغلات به خارجیان و اقامت اتباع خارجی درترکیه فراهم می‌شود. سریال های ترکی مملو از نماهای زیبا از شهرهای مختلف ترکیه، دکوراسیون، مبلمان، لباس و مد ترکی است.

سریال های درام ترکی در خاورمیانه و مخصوصا در کشورهای عربی از محبوبیت زیادی برخوردار است. بیشترین خریداران فیلم و سریال های ترکی ، عرب‌ها هستند. نزدیک بودن مسائل دینی و فرهنگی این کشورها به هم از عوامل محبوبیت سریال های ترکیه ای است. علاوه بر مردم خاورمیانه، مهاجران ترک در سراسر اروپا، بالکان، اروپای شرقی و آمریکای جنوبی نیز مخاطب سریال‌های ترکی قدیمی و جدید هستند.

تفاوت سینمای ایران و ترکیه از نظر رضا اویلوم

رضا اویلوم نویسنده و پژوهشگر فیلم و سینما در کتاب “سینمای ایران”، به مقایسه سینمای ایران و ترکیه پرداخته است. از نظر اویلوم سینمای این دو کشور چند تفاوت عمده با هم دارند که در ادامه به هر یک از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• سینمای ایران در مورد زندگی روزمره‌ی انسان‌هاست و واقعیت‌های زندگی اجتماعی مردم ایران را بازنمایی می‌کند. از نظر اویلوم سینمای ایران بیشتر به مشکلات و چالش‌های ایرانی‌ها در زندگی روزمره می‌پردازد؛ اما این هماهنگی میان زندگی مردم و آثار تولید شده در سینمای ترکیه وجود ندارد یا نشان داده نمی‌شود. این یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های سینمای ایران و ترکیه است.
• یکی دیگر از تفاوت‌های سینمای ایران و ترکیه این است که در سینماهای ترکیه فیلم‌‌های به‌روز هالیوودی و اروپایی اکران می‌‌شود؛ اما این اتفاق در کشور ایران صورت نمی‌گیرد. از نظر این پژوهشگر ترک، یکی از نتایج منفی عدم اکران فیلم‌‌های اروپایی و آمریکایی در ایران، تکراری شدن  و کلیشه‌ای شدن فیلم‌ها در سینمای ایران است.
• در ترکیه فیلم‌هایی با ژانر ترسناک ساخته می‌شود. داستان و درونمایه‌ی این فیلم‌ها معمولا برگرفته از اعتقادات مذهبی است. یکی از مهم‌ترین و جالب‌ترین تفاوت‌های سینمای ایران و ترکیه این است که ژانر وحشت در میان ترک‌ها ساخته می‌شود و نسبتا پربیننده است؛ اما در کشور ایران معمولا فیلم‌هایی با این ژانر تولید نمی‌شود.

جمع بندی

ایران و ترکیه به عنوان دو کشور مهم در منطقه تلاش می‌کنند تا قدرت نرم خود را از طریق محصولات و کالاهای فرهنگی به جهانیان نشان بدهند. یکی از این صنایع فرهنگی سینما است. ایران و ترکیه دارای پیوندهای دینی، فرهنگی، زبانی و تمدنی بالایی هستند. این مولفه‌های فرهنگی می‌تواند در  آثار سینمایی این دو کشور خود را نشان بدهد. با وجود این شباهت‌ها، این دو کشور در زمینه‌ی صنعت سینما و سریال تفاوت‌های چشمگیری با هم دارند.

به طور کلی می‌توان گفت ترکیه سینمای صنعتی‌تر نسبت به ایران دارد. بالا بودن تعداد سالن‌های سینما در ترکیه، تولید فیلم‌هایی با ژانر وحشت در ترکیه، صنعت سریال‌سازی درخشان این کشور و گسترش آن به جهان از ویژگی‌های برتر صنعت فیلم و سریال در کشور ترکیه است. با این حال سینمای کشور ایران در کسب جوایز بین‌المللی موفق‌تر از ترکیه عمل کرده است و با تدابیر فرهنگی لازم پتانسیل‌های زیادی برای رشد و گسترش صنعت سینما و سریال‌سازی دارد.

منابع

Iran Sineması, Riza Oylum.  Seyyah Kitap (January 1, 2019)

Popular genres in turkish cinema. Ümit Sarı. 2016, 14th International Symposium Communication in the Millennium