انواع انیمیشن از دیرباز با دنیای شگفت‌انگیز و فانتزی خود برای تحقق بخشیدن به رؤیاهای کودکانه‌مان پا به عرصه دنیا نهاده اند. اگرچه کودکان و بعضاً نوجوانان را به عنوان مخاطبین اصلی این هنر که سرتاسر رنگ و رمز و راز است می‌شناسند اما امروزه بخش اعظمی از طرفداران پر و پا قرص انیمیشن را بزرگسالان تشکیل داده‌اند. یک هنرمند اهل کشور فرانسه اولین انیمیشن ثبت شده روی فیلم را روی پراکسینوسکوپ با دست نقاشی کرد. این دستگاه موجبات ساخت دوربین آنالوگ را فراهم آورد.
از دهه 1930 کاربرد انیمیشن علاوه بر هنر، در پولسازی و تجارت هم بعنوان یک صنعت درآمدزا در جهان دارای اهمیت شد. کشور امریکا از اولین پیشتازان انیمیشن سازی بود. اما ژاپن کشوری بود که توانست در صنعت پویانمایی آثاری بی بدیل برای کودکان سراسر دنیا خلق کند. وجود نقاش ها و تصویرگران متبحر و همچنین افسانه های کهن و ناب این کشور، به انیمیشن های خاص و مانا که در کشور ژاپن ساخته می شود انجامید.
دهه 80 زمان ظهور سبک ژانرهای رزمی نیز بود که توسط Dragon Ball در سال 1986، پایه‌ریزی شد. آغاز ورود (OVA(Original video Animation به بازار ویدیو خانگی نیز در همین دهه رخ داد. اُوی‌اِی یک واژه ژاپنی است و برای آن دسته از انیمه‌هایی استفاده میشود که مستقیما بر روی ویدئو منتشر شده و پیش از آن در تلویزیون یا سینماها نمایش داده نشده باشند. ادغام انیمیشن و بازی‌های ویدیویی نیز از دیگر وقایع دهه 1980 بود.
بهترین انیمیشن های ژاپنی
کارتون های ژاپنی قدیمی مانند ” هایدی دختر آلپ ها “، ” رامکال “، ” حنا دختری در مزرعه “، ” دختری به نام نل ” از بهترین انیمیشن های ساخت ژاپن هستند که موفقیت های بین المللی در سرتاسر جهان کسب کردند. این انیمیشن های ژاپن دوبله فارسی هم شده اند و بسیاری از بزرگسالان ایرانی با این انیمه ها از کودکی شان خاطره دارند. کمتر کسی در سراسر دنیا وجود دارد که کارتون‌های خاطره‌انگیز ژاپنی را با آن نان‌های بزرگ مخصوص صبحانه معروفی که ازشان بخار بلند می‌شد و حسرت چشیده شدن طعمشان بر روی دل خیلی‌ها ماند را، ندیده باشد.
کارتون فوتبالیست ها که در لیست اسم کارتون های ژاپنی ” کاپیتان سوباسا ” نام دارد به بسیاری از کشورهای جهان صادر شد. کمپانی شوئیستا این انیمیشن را در راستای ایجاد انقلاب در فوتبال ژاپن و به سفارش فدراسیون فوتبال این کشور تولید کرد. به حق هم دراین باره موفق عمل کرد چرا که چندی پس از پخش این انیمیشن سریالی در ژاپن ، تیم فوتبال این کشور موفق به دریافت مدال برنز رقابت‌های المپیک 1968 مکزیک در رشته فوتبال گردید. بسیاری از بازیکنانی که در حال حاضر در لیگ فوتبال ژاپن بازی می‌کنند، این کارتون ژاپنی را در دوران نوجوانی‌شان دیده و از هنرنمایی‌های سوباسا لذت برده‌اند.
با موفقیت ها و تاثیرگذاری های این پویانمایی خارق العاده عنوان برترین طراح انیمیشن ژاپنی به خالق و سازنده این کارتون ژاپنی نوبوهیرو اوکاسکو تعلق گرفت. این انیمیشن با هدف توسعه فوتبال در ژاپن و از روی یک مجموعه مانگا (داستان‌های مصور) به طراحی “نوریاکی ناگایی” که طی سال‌های ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۹ در مجله «کروکرو» ژاپن منتشر می‌شد، ساخته شد.
از لیست انیمه های برتر ژاپن که سرشار از مفاهیم متعالی، تنوع، تضاد های درونی، تناقض، تنوع و جذابیت هستند میتوان به انیمشن های اسم تو ، شهر اشباح و پرنسس مونونوکه اشاره کرد.
بهترین و قوی‌ترین انیمیشن ژاپنی ضدجنگ در طول تاریخ
Grave of the Fireflies ( مدفن کرم‌های شب تاب ) از معروف‌ترین و شناخته شده‌ترین انیمیشن‌های ساخته شده در این دهه می‌باشد که به وقایع و تبعات جنگ پرداخته است. انیمیشنی به معنای واقعی کلمه ضد جنگ و اثری اقتباسی از رمانی با همین نام، نوشته آکیوکی نوساکا که آن را برای عذرخواهی از خواهرش که بر اثر سوءتغذیه در جنگ جهانی دوم کشته شده بود نوشته است. کارگردانی آن را ایسائو تاکاهاتا، سازنده انیمیشن‌های “آن‌شرلی دختری با موهای قرمز” و “هایدی دختر آلپ” بر عهده داشته است. راجر ایبرت (فیلم‌نامه‌نویس مشهور آمریکایی و برنده جایزه پولیتزر) این انیمیشن را به عنوان یکی از بهترین و قوی‌ترین فیلم‌های ضدجنگ در طول تاریخ معرفی کرده و در سال ۲۰۰۰ میلادی آن را در دسته فهرست بهترین فیلم‌هایش قرار داد.
سبک انیمیشن های ژاپنی
پرفروش ترین انیمه های جهان ، انیمه های معروف ژاپنی هستند. برتری های منطقی و جذاب انیمیشن سازی ژاپن از دلایل این استقبال جهانی می باشد. طبق صحبت های سید محمد طاهری طراح و کارگردان انیمیشن در نشست تخصصی “دنیای عجایب شرق دور” که بهمن 1400 در حوزه هنری استان اصفهان و با محوریت موضوعی مروری بر انیمه‌های ژاپنی برگزار شد سبک انواع انیمه های ژاپنی بر اساس تکنیک انیمیشن سازی دوبعدی و ساختار خطی است. انیماتورهای ژاپنی هنوز از میز نور استفاده کرده و خروجی اکثر کارها و طراحی‌های آنها دو بعدی است. در انیمیشن سازی ژاپن از صدها اپیزود کمک گرفته میشود تا با خلق روایت های جدید داستان برای بیننده روشن شود.
انیمیشن های ژاپنی جدید و قدیم همگی دارای محتوایی هستند که برای همه ی گروه های سنی مناسب است. هم کودکان و نوجوانان و هم بزرگسالان می توانند به راحتی با پویانمایی های ساخت ژاپن ارتباط برقرار کنند. همچنین فضای انیمیشن های سینمایی ژاپن به نوعی ترکیبی از انواع ژانر فیلم هستند. به همین دلیل مخاطبین ژانرهای مختلف فیلم را به خود جذب می کنند. طراحی شخصیت ها در انیمیشن سازی ژاپن حاصل ذوق طراحان و علاقه آنها به سادگیست که موجب میشود ظاهر دلچسب شخصیت ها در جلب توجه بیننده موثر واقع شود.
انیمیشن سازی ژاپن از سال 1930 با ژانر علمی تخیلی و استفاده از فضاسازی و پس‌زمینه علم و پیشرفت‌های آینده، به شرح داستانی معمولاً رمانتیک، ترسناک یا … پرداخته است. این سبک انیمه معمولا با درگیری بین مخالفان و بهره گیری از سلاح‌های پیشرفته و پیچیده آینده و سایر تکنولوژی‌های پیچیده همراه است. این سبک در دسته محبوب‌ترین ژانرهای فیلم و انیمیشن قرار دارد که در نوع خود از تنوع و گوناگونی بسیاری برخوردار است. زمینه ساز ایده انیمیشن سازی در ژاپن در ژانر علمی تخیلی ، معرف‌ترین و موفق‌ترین نمونه این ژانر یعنی فیلم جنگ ستارگان می باشد. . با موفقیتی هم که در آن سال کسب نمود توانست زمینه خلق ایده ساخت انیمیشن در این ژانر را برای ژاپنی‌ها فراهم آورد. دهه 1980 اما طلوع سبک اپرای فضایی در صنعت انیمیشن سازی ژاپن بود.
اولین انیمیشن ژاپن
آغاز صنعت انیمیشن سازی در ژاپن همزمان با قرن بیستم بود. افرادی چون “ اوتین شیموکاوا “، “ جونچی کوچی ” و ” سیتارو کیتایاما ” به پدران انیمیشن ژاپن معروف هستند. از جمله اولین نسل از انیماتور هایی بودند که از اواخر دهه 1910 یعنی پیش از دوران جنگ جهانی دوم پا به این عرصه هنری گذاردند. اولین انیمیشن های ژاپنی با محوریت مسائل مربوط به خانه و خانواده و برای قشر عامه مردم شروع به تولید کردند. اولین کارتون سینمایی ژاپنی به نام ” جنگنده های دریای الهی موموتارو | Momotaro’s Divine Sea Warriors ” در شرایط جنگی و نظامی بمنظور بالا بردن روحیه جنگی و تعهد ساخته شد. جنگ جهانی دوم نتوانست بر روحیه جنگنده و تلاشگر ژاپنی‌ها غلبه کند، به صورتی که این‌بار، نیروی دریایی این کشور بود که به عرصه ساخت انیمیشن ورود کرده و توانست اولین انیمیشن سینمایی بلند در تاریخ انیمیشن ژاپن را تولید کندو
هنرمندان این کشور اما نتوانستند طی سال‌های 1929 و 1932 در برابر خلاقیت‌های موفقیت‌آمیز غربی در حوزه تولید فیلم‌های رنگی همراه با صدا، دوام آورند. با این حال روحیه پرتلاش و شکست ناپذیر ژاپنی‌شان اجازه نداد تسلیم شوند تا اینکه “اُفوجی نوبورو” (Ofuji Noburo) یکی از انیماتورهای این کشور توانست با خلق کاراکترهایی با استفاده از کاغذهای رنگی مخصوص ژاپن، انیمیشن “دزد قصر باگودا” (The Thief of Baguda Castle) را ساخته و موفق به کسب اولین جایزه در سطح بین‌المللی شود. درواقع این انیمیشن اولین گام موفق برای حضور ژاپنی‌ها در سطح بین‌المللی، همچنین فتح بابی برای تشویق دیگر هنرمندان این عرصه برای ورود به این هنر بود.
در سال 1956 رئیس یک شرکت انیمیشن سازی ژاپن با دیدن کارتون سفید برفی از دنیای رنگی آن به وجد آمد. از این رو تصمیمی مبنی بر تأسیس یک استودیوی مدرن با هدف خلق دیزنی شرقی به نام توئی دوگا با دیوارهایی سپید و سیستم تهویه هوا، اتخاذ کرد. او برای پیاده سازی این استودیو بسیار تلاش کرد تا منطبق بر استاندارد های شرکت های انیمیشن سازی معروف جهان این کار انجام گردد. از اولین انیمیشن های فانتزی ژاپنی که در این شرکت انیمیشن سازی ژاپن ساخته شد، انیمه افسانه مار سفید | Hakujaden:The Legend of the White Snake نام دارد. او همچنین گروهی تحقیقاتی به آمریکا فرستاد و چندین کارشناس را نیز به عنوان مربی به ژاپن دعوت نمود تا بتواند سیستم دیزنی را در این کشور پیاده سازی کند. در ادامه هنرمندان جدیدی را نیز استخدام کرد تا تحت‌نظارت انیماتورهای کهنه‌کاری نظیر “موری یاسوجی” (Mory Yasuji) و “دایکوهارا آکیرا” (Daikuhara Akira) به تولید انیمیشن بپردازد
کسب درآمد با انیمیشن سازی در ژاپن
اولین انیمیشن سریالی ژاپن پسرفضایی | Astro Boy با مدت زمان هر قسمت 30 دقیقه، در ژانویه سال 1963، از شبکه تلویزیونی فوجی پخش شد. این سریال انیمیشنی با استقبال بی‌نظیری مواجه شد. این موفقیت منجر به رونق انیمه و آغاز دوره جدید رقابت‌های شدید مخاطبان تلویزیونی گردید. شرکت انیمیشن سازی ژاپنی توانست با دادن حق استفاده از تصویر شخصیت اصلی این انیمیشن یعنی پسر فضایی بر روی یکی از محصولات محبوب شرکت شکلات سازی، به درآمدزایی برسد. این خود فتح بابی برای ورود به دنیای درآمدزایی و کسب و کار بود. از این رو شبکه‌های تلویزیونی و شرکت‌های انیمیشن سازی ژاپنی ، تجارت و کسب درآمد از صنعت انیمیشن سازی را به عنوان یکی از اصلی‌ترین محورهای تولید انیمه‌های تلویزیونی خود قرار دادند. ساخت انیمه در ژاپن بسیار جدی، پویا و پول‌ساز است. همچنین گستره ی وسعی دارد.
انیمیشن (Nausicaä of the Valley of the Wind (1984 به کارگردانی هایائو میازاکی یکی از موفق ترین و معروف ترین سازندگان انیمیشن در ژاپن و دنیا اعتبار فوق العاده‌ای به صنعت انیمیشن سازی در ژاپن بخشید. این انیمه ژاپنی به تنهایی توانست جبران بیشتر خسارت‌های مالی وارده و در عین حال تأمین کننده مالی بسیاری از پروژه‌های تجربی باشد. پس از موفقیت مالی این انیمیشن بود که “هایائو میازاکی” توانست استودیوی خود یعنی استودیو جیبلی را تأسیس کند.
پرفروش‌ترین انیمیشن های ژاپنی
انیمیشن شاهزاده مونونوکه | princess mononoke ساخته شده در دهه 1990 پرفروش‌ترین انیمه‌های معروف ژاپنی با ژانر حماسی و نگرش ویتالیسم است. این انیمه در دسته ی ۲۵۰ فیلم برتر سایت IMDB قرار گرفت. این کارتون چندی پس از اکران تبدیل به پرفروش‌ترین انیمه‌های تاریخ ژاپن شد. نویسنده آن “هایائو میازاکی” بواسطه این اثر نامزد دریافت جایزه آنی ( جایزه‌ای آمریکایی از سوی انجمن بین‌المللی فیلم‌های انیمیشن ) شد.
دهه 2000 اوج دوران صنعت انیمیشن سازی ژاپن مبتنی بر ارواح و رمان‌های بصری نام دارد. در این دهه انیمیشن های ژاپنی در بین انیمه های معروف و توامند جهان قرار گرفت. در سال 2003 انیمیشن ژاپنی زیبا به نام ” شهر اشباح ” ساخته انیماتور معروف ژاپنی هایائو میازاکی جایزه اسکار بهترین انیمیشن را از آن خود کرد. این اتفاق نقطه عطفی برای صنعت انیمیشن سازی ژاپن به لحاظ قرار گیری و معرفی توانمندی‌های خود در سطح جهانی به حساب می‌آمد.
جمع بندی
امروزه کمتر کسی را میتوان پیدا کرد که دسته کم یکی از انیمیشن‌های ژاپنی یا بازی‌های دیجیتالی ساخته ژاپن را ندیده یا حتی عنوانش را نشنیده باشد. دهه 1970، نه تنها نقطه اوج ساخت و تولید انیمیشن‌های سریالی مثل ” هایدی دختر آلپ ها “، ” بارباپاپا ” و ” ویکی وایکینگ ” و… بلکه آغاز ورود این تولیدات در سطح بین‌المللی هم بود. ضمن اینکه این تولیدات در بین بسیاری از کشورهای اروپایی مثل ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و کشورهای آسیایی منجمله ایران نیز محبوبیت زیادی کسب نمود. از دیگر دلایل عمده این محبوبیت میتوان به عرضه این انیمیشن‌ها با قیمت پایین‌تری نسبت به تولیدات سایر کشورها هم اشاره داشت. امید که روزی کشور ما نیز به رونق صنعت انیمیشن سازی در ایران دست یابد.
