شاید از خودتان پرسیده باشید که در عصر فناوری‌های دیجیتال و در شرایطی که هنرمندان می‌توانند به طور مستقیم به کانال تبلیغاتی موسیقی دسترسی پیدا کنند، شرکت های موسیقی چه سهی از صنعت موسیقی می‌توانند داشته باشند؟ امروزه خوانندگان در شبکه‌های اجتماعی با مخاطب‌هایشان تعامل دارند، بی‌هیچ هزینه‌ای اجرای زنده پخش می‌کنند و انتشار آلبوم‌هایشان را با یک توییت اعلام می‌کنند. در چنین شرایطی خیلی‌ها کار کمپانی های موسیقی را پایان‌یافته می‌دانند اما این شرکتها همچنان سر پا ایستاده‌اند. در واقع، درست است که امروزه نسبت به گذشته راه‌های زیادی برای تبلیغ و توزیع موسیقی وجود دارد اما نباید فراموش کنیم که به همان نسبت میزان تولید موسیقی هم افزایش یافته است.
هر روز بیش از 20000 قطعه موسیقی منتشر می‌شود که این چالش بزرگی برای هنرمندان عرصه موسیقی است. هنرمندان از نظر فنی می‌توانند لیبل ناشر موسیقی خودشان باشند ولی این کار مستلزم صرف وقت و انرژی زیاد و داشتن درک عمیق از قوانین پیچیده‌ی تجارت موسیقی است. علاوه بر این، چشم‌انداز نحوه‌ی درآمدزایی موسیقی مدام درحال تغییر است. طی سال‌های گذشته جریان‌های درآمدی موسیقی نوسان بسیاری داشت. مدتی استریمینگ و دانلودها بیشترین بخش از درآمد را تشکیل می‌دادند. بعدها کنسرت‌ها به منبع اصلی درآمد تبدیل شدند. امروزه پخش موسیقی از طریق تلوزیون و فیلم‌ها بهترین راه درآمدزایی است. فردا روز هم به احتمال زیاد گزینه‌های دیگری وجود خواهد شد. در این متن همراه ما باشید تا نگاهی به بهترین کمپانی های موسیقی جهان بیندازیم.
مزیت شرکت های موسیقی در جهان
شرکت های موسیقی با پروموترها، ایستگاه‌های رادیویی و سایر رسانه‌ها ارتباط خوبی دارند. همچنین از آنجایی که هدف این شرکتها صرفا متمرکز بر کسب درآمد است، می‌دانند امروز بهترین کانال‌های درآمدزایی کدامند و در آینده احتمالا به کجا خواهد رسید. سوال مهمی که یک هنرمند باید از خودش بپرسد این است که آیا تزریق پول می‌تواند منجر به پیشرفت چشمگیری در کارش شود؟ اگر نیاز به استودیو دارد، می‌خواهد موزیک‌ویدیو بسازد یا کنسرت برگزار کند این شرکتها می‌توانند همه‌ی این هزینه‌ها را پرداخت کنند. او باید بیندیشد سرمایه‌ای که به دست می‌آورد در ازای قطعه‌ای که می‌خواهد برایش با یک رکوردلیبل یا ناشر موسیقی قرارداد ببندد ارزش دارد یا نه.
ناشر موسیقی چیست؟
ناشر موسیقی یا همان رکوردلیبل به شرکت‌های تجاری در زمینۀ فعالیت نشر، بازاریابی موسیقی و کشف استعدادهای این حوزه گفته می‌شود. رکوردلیبل‌ها ابتدا باید فرد مستعد را کشف کنند، سپس آموزش‌های لازم را به او بدهند و در ادامه امکانات ساخت موسیقی را برایش فراهم کنند. بعد از پایان مراحل ساخت موسیقی، خود کمپانی باید موزیک ساخته شده را ارزیابی کند و ببیند که استاندارهای لازم اعمال شده یا خیر. در نهایت، نوبت بازاریابی است. منظور از بازاریابی در موسیقی، جذب مخاطب برای هنرمندان و کسب درآمد از این راه است. شرکتها باید پیش‌بینی کنند که اثر ساخته شده در کدام منطقه‌ی جغرافیایی بیشتر مورد استقبال مخاطبان قرار خواهد گرفت.
بهترین کمپانی های موسیقی جهان
بیشتر رکوردلیبل‌ها زیر نظر سازمانی تحت‌عنوان موزیک‌‌گروپ فعالیت می‌کنند. این موزیک‌گروپ‌ها از شرکت‌های خوشه‌ای تشکیل شده‌اند که مثل شرکت‌های هلدینگ اداره می‌شوند. هلدینگ، شرکتی است که دارای شرکت‌های زیرمجموعه‌ی دیگر بوده و کنترل شرکت‌های زیرمجموعه مستقیما تحت‌نظر مدیران و هیئت‌مدیره شرکت اصلی است. عمده رکوردلیبل‌ها زیر نظر سه کمپانی بزرگ یونیورسال، سونی و وارنر فعالیت می‌کنند. در سال 2014 بر پایه آمار انجمن موسیقی مستقل، 65 تا 70 درصد سهم بازار جهانی به این سه کمپانی تعلق داشت. در ادامه به معرفی این سه شرکت می‌پردازیم.
شرکت موسیقی یونیورسال (UMG)
یونیورسال یکی از بهترین شرکت های موسیقی آمریکایی و جهان است. این شرکت طیف کاملی از موسیقی‌های ضبط شده را در 63 کشور جهان تولید و توزیع می‌کند. این کار از طریق زیرمجموعه‌های متعدد و سرمایه‌گذاری‌های مشترک محقق می‌شود. شرکت موسیقی یونیورسال در سال 1996 با ادغام دو شرکت MCA lnc و PloyGram تشکیل شد. دو سال بعد شرکت یونیورسال با خرید شرکت PolyGram به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های صنعت موسیقی تبدیل شد. از آن زمان به بعد یونیورسال با خلق بخش‌های مختلف و همچنین خرید شرکت‌های دیگر در صنعت موسیقی به یک توسعه پایدار دست یافت. این شرکت اکنون بیش از 8319 کارمند و 890 هنرمند برتر مثل لیدی گاگا، جاستین بیبر، التون جان و بیتلز را در فهرست خود دارد. دفتر مرکزی یونیورسال واقع در سانتا مونیکا، کالیفرنیا است. از معروف‌ترین لیبل‌های یونیورسال می‌توان به Def Jam Rcordings, Interscope Records, Republic Recotds, Island Records, Capitol Records اشاره کرد.
درآمد گروه موسیقی یونیورسال
درآمد کلی یونیورسال در سال 2021 برای اولین بار از 10 میلیارد دلار (8.50 میلیارد یورو) گذشت. این رقم در سال 2022 به حدود 11 میلیارد دلار رسید. گروه موزیک یونیورسال تنها شرکت بزرگ موسیقی است که درآمدهای پخش موسیقی ضبط شده خود را به دو زیرمجموعه اشتراک (با پرداخت هزینه) و سایر جریان‌ها (پلتفرم‌های پخش موسیقی) تقسیم کرده است. بر این اساس در سال 2022 درآمد موسیقی ضبط شده از طریق اشتراک 19 درصد افزایش یافت و به بیش از 5.6 میلیارد دلار رسید؛ درحالیکه درآمد دیجیتال 50 درصد افزایش یافت و به 1.05 میلیارد دلار رسید.
با توجه به تاریخچه‌ی غنی و طولانی گروه یونیورسال، عوامل متعددی در تبدیل آن به یک غول جهانی نقش داشته که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: ادغام و همکاری با شرکت‌های بزرگ دیگربرای ساختن شبکه بزرگ توزیع موسیقی، خرید و فروش شرکت‌های دیگر، تنوع در محصولات تولیدی اعم از موسیقی، فیلم، سریال و بازی‌های ویدیویی، استفاده از فناوری به‌منظور بهبود روش‌های تولید، توزیع و بازاریابی مناسب محصولات و همکاری با هنرمندان مشهور.
شرکت موسیقی سونی (SME)
سونی موزیک اینترینمنت که به‌عنوان یک بخش از شرکت ژاپنی سونی فعالیت می‌کند، از شرکت‌های پیشتاز موسیقی در جهان است. شرکت اصلی در سال 1888 تحت‌عنوان «American Record Corporation» ساخته شد. در سال 1934 این شرکت، کلمبیارکوردز را تصاحب کرد و 4 سال بعد هم CBS ARC را خرید. سهم سونی و CBS از این شرکت در سال 1968 پنجاه پنجاه بود، نام CBS/Sony Records را برگزید اما بیست سال بعد، سونی مالکیت همه شرکت را برعهده گرفت. در سال 2004 این شرکت نامی را انتخاب کرد که هنوز هم با آن شناخته می‌شود: «Sony Music Enterainment». دفتر مرکزی این شرکت واقع در نیویورک است و علاوه بر آن، دفترهای دیگری در بیش از 40 کشور دارد. سونی موزیک بین 1000 تا 5000 کارمند دارد؛ این رقم بدون در نظر گرفتن تعداد کارمندانی است که که تحت رکوردلیبل‌های سونی کار می‌کنند.
رکوردلیبل‌های شرکت موسیقی سونی
طبق گزارش وب‌سایت این شرکت، سونی 12 لیبل اصلی دارد که محبوب‌ترین آن‌ها Columbia Records، RCA Records،Epic Records هستند. علاوه بر این لیبل‌های شناخته شده، لیبل‌هایی هم دارد که هر کدام به یک ژانر اختصاص یافته‌اند. برخی از این لیبل‌های سبک‌محور عبارتند از: Arista Nashville, RCA Records Nashville, Columbia Nashville, Legacy Recordings, Sony Music Latin, Masterworks, Vested in Culture, RCA Inspiration, Provident Label Group. این لیبل‌ها به سبک‌هایی مثل کلاسیک، لاتین و مسیحی اختصاص دارند.
سونی و شرکت‌های تابع آن با برخی از مشهورترین هنرمندان دنیا مثل دفت پانک، اسپرینگستین و دیوید بووی فقید قرارداد دارند. هنرمندانی مانند ادل، بیانسه و پینک فلوید تحت شرکت Colombia Records فعالیت می‌کنند. RCA Records نیز نام‌های بزرگی از جمله بریتنی اسپیرز، دیوید متیوز بند، پادشاهان لئون، شکیرا و مایلی سایرس را در فهرست خود دارد. Epic Records سومین لیبل بزرگ سونی است که ستاره‌هایی مانند مایکل جکسون فقید، ماریا کری و مگان ترینور با آن قرارداد امضا کرده‌اند.
مدل درآمدی شرکت موسیقی سونی
سونی هم به عنوان یک شرکت ضبط و هم به عنوان صاحب شرکت‌های ضبط، عمدتا از طریق فروش قطعاتی که تولید می‌کند، سود می‌برد. این شرکت علاوه بر فروش رکوردهای واقعی، هر زمان که آلبوم یک هنرمند در رادیو، تلوزیون یا یک فیلم پخش می‌شود، با خریدن حق امتیاز، کسب درآمد می‌کند. امروزه شرکت سونی اغلب حق امتیاز را دریافت می‌کند زیرا آهنگ‌های هنرمند به صورت آنلاین در وب‌سایت‌های پخش موسیقی مثل پاندورا یا اسپاتیفای پخش می‌شود. به طور کلی حدود 10 درصد از حق امتیاز برای هنرمند و 30 درصد برای آهنگسازان و ناشران است.
60 درصد حق امتیاز نیز به شرکت تولیدی باقی تعلق دارد. این حق امتیاز به غیر از موسیقی، شامل هر کاری است که هنرمند انجام می‌دهد؛ مثل تبلیغ کالا و پوستر. در سال 2022 شرکت سونی 9.12 میلیارد دلار درآمد از بخش موسیقی خود به دست آورد که نسبت به سال گذشته رشد بسیاری داشته است. در سال 2021 این رقم 7.33 میلیارد دلار بود.
شرکت موسیقی وارنر (WMG)
وارنر در سال 1923 با همکاری برادران وارنر در پنسیلوانیا تاسیس شد. شرکت وارنر که در ابتدا یک کمپانی تولید فیلم بود، در سال 1927 با انتشار فیلم صامت «The Jazz Singer» به‌عنوان اولین فیلم صامت با صدا، محبوب شد. در دهه 1950 وارنر بزرگ‌ترین تولید کننده فیلم هالیوود شد. در دهه 1960 تولید موسیقی را آغاز کرد. امضای قرارداد با هنرمندانی مثل فرانک سیناترا، رای کارول، جان دنور شهرت بیشتری به آن بخشید. امروزه شرکت وارنر به یکی از بزرگ‌ترین شرکت های موسیقی جهان تبدیل شده است. وارنر علاوه بر تولید موسیقی، با انتشار جدیدترین آثار هنرمندان به‌عنوان یک پلتفرم مستقل در صنعت موسیقی شناخته شده است. برخی از معروف‌ترین لیبل‌های وارنر عبارتند از: Atlantic Records, Electra Records, Reprise Records, Sire Records.
میزان درآمد شرکت موسیقی وارنر
در سال 2022 شرکت موسیقی وارنر درآمد 5.9 میلیارد دلاری را گزارش کرد. این شرکت در چند سال گذشته شاهد رشد مدام درآمدهای خود پس از کاهش اندک در سال 2015 بوده است. همچنینی علی‌رغم اینکه در سال 2020 با کاهش درآمدی اندکی مواجه بود، در سال 2022 به بالاترین درآمد در تاریخ خود رسید. مهم‌ترین عوامل موفقیت وارنر به‌عنوان یک شرکت موسیقی عبارتند از: داشتن یک شبکه توزیع قوی با تعداد زیادی فروشگاه، برخورداری از یک ساختار کم‌هزینه در نسبت با سایر رقبا، استخدام تعداد زیادی نیروی ماهر، مبتکر و متنوع با پیشینه نژادی، فرهنگی، جغرافیایی و آموزشی مختلف، حضور فعال در سه پلتفرم توییتر، اینستاگرام و فیس‌بوک ضمن داشتن تعامل بالا با مخاطب‌ها، استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال مثل اسپاتیفای واپل‌موزیک، ورود به بازارهای جدید از طریق تولید محصولات تازه.
شرکت های موسیقی ایران
وضعیت شرکت های موسیقی ایرانی به‌طور کلی نامطلوب است. با اینکه صنعت موسیقی در ایران در سال‌های اخیر رشد خوبی داشته اما شرکت های موسیقی با مشکلات مالی و قانونی بسیاری مواجه هستند. مثلا در ایران فروش آثار موسیقیایی به‌صورت قانونی سودآور نیست. همچنین قانون کپی‌‌رایت، حق تالیف و تصحیح، پاسخگو نبودن دولت به نیازهای این صنعت و بی‌توجهی به مسائل حقوقی و مالی شرکتها از جمله مشکلات قانونی‌ای است که سبب ضعف کمپانی‌های موسیقی ایرانی در برابر رقبای خارجی شده است. با وجود این‌ها هنوز شرکت های موسیقی در ایران به فعالیت خود ادامه می‌دهند. طبق گزارش وزارت فرهنگ در سال 1399 شرکت‌های ایران‌مجوز، نشر موسیقی کودک، فریاد نت هشتم، هشت بهشت سبز از بهترین شرکت های موسیقی بر اساس تعداد مجوز هستند. از میزان درآمد این شرکتها هیچ گزارش شفافی منتشر نشده است.
شرکت موسیقی ایران‌مجوز یک شرکت پیشرو در ایران
طی چند سال گذشته، ایران‌مجوز به‌عنوان اولین شرکت ارائه‌دهنده خدمات به هنرمندان مستقل حوزه موسیقی، فعالیت چشمگیری داشته است. از برگزاری ده‌ها جشنواره، کنسرت، استندآپ‌کمدی و غیره تا فعالیت در نشر موسیقی. این شرکت تا کنون نشر آثار بسیاری از هنرمندان مشهور را مانند سینا سرلک، گرشا رضایی، شهرام شکوهی، سینا درخشنده بر عهده داشته است. در سال 1399 و در پی شیوع کرونا که بسیاری از شرکتها ورشکست شدند، برای ایران‌مجوز اتفاقات خوبی رقم خورد. این شرکت توانست فعالیت‌های جهانی خود را تحت قراردادی با شرکت موسیقی سونی آغاز کند که با کمک آن می‌تواند آثار هنرمندان را با رعایت حقوق مادی و معنوی‌شان در سراسر جهان منتشر کند.
کلام آخر
شرکت های موسیقی در جهان وظیفه تولید و توزیع موسیقی را در سراسر دنیا برعهده دارند. در ابتدای گزارش به مزیت‌های این شرکتها برای هنرمندان پرداختیم. سپس ضمن معرفی بزرگ‌ترین شرکت های موسیقی جهان، مرور کوتاهی بر تاریخچه، لیبل‌ها و میزان درآمد آن‌ها داشتیم. سه شرکت یونیورسال، سونی و وارنر بخش بزرگی از بازار مصرف جهانی را تحت سلطه دارند. آن‌ها تقریبا بر هر جنبه‌ای از صنعت موسیقی مثل مالکیت رکوردلیبل‌ها یا ارائه خدمات به‌عنوان توزیع کننده موسیقی کنترل دارند. با افزایش درآمد صنعت موسیقی جهانی پس از سال‌ها رکود، به‌نظر می‌رسد که شرکت های موسیقی درحال بازیابی جایگاه خود در صنعت موسیقی هستند. با این حال، وضعیت شرکت های موسیقی ایرانی چندان مطلوب نیست و نیازمند اصلاح قوانین و سیاست‌های دولتی و همچنین پیدا کردن راه‌های جدید برای تامین منابع و سودآوری هستند.
