فستیوال‌های موسیقی به یک پدیده جهانی تبدیل شده‌اند و هر ساله میلیون‌ها طرفدار موسیقی پرشور را به خود جذب می‌کنند. مثل گردهمایی های عظیم کواچلا Coachella در ایالات متحده آمریکا و فستیوال Glastonbury گلستونبری بریتانیا یا رویدادهای خاصی که از مخاطبان خاص پذیرایی می‌کنند. بهترین فستیوال های معروف جهان تجربیات فراموش‌نشدنی‌ای ارائه می‌دهند که باعث می‌شود طرفداران هر سال در آن‌ها شرکت کنند. فراتر از سرگرمی، جشنواره های موسیقی مزایای اجتماعی و اقتصادی عمده ای به جوامع میزبان ارائه می دهند. با این حال سازماندهی و برگزاری فستیوال موفق مستلزم درک روندها، فرصت‌ها و چالش های کلیدی است. معروف ترین فستیوال های موسیقی دنیا یک رویداد چند روزه هستند که اجراهای موسیقی زنده طی آن در چند مرحله اجرا می‌شوند. اکثر این برنامه ها فضایی شبیه به کارناوال دارند. مشتریان برای دسترسی به محوطه فستیوال بلیط می‌خرند تا بتوانند آزادانه بین کنسرت‌ها انتخاب کنند.
عناصر کلیدی رویداد های بزرگ موسیقی
۱. چندین هنرمند و گروه موسیقی در چندین نوبت و در چند روز اجرا می‌کنند. زمان برگزاری فستیوال اغلب در یک آخر هفته می‌باشد. فستیوال‌های بزرگ‌تر می‌توانند بیش از صد اثر در پنج مرحله یا بیشتر داشته باشند.
۲. محل برگزاری فستیوال به زیرساخت‌هایی همچون صحنه، صدا، نور، ویدئو، غرفه‌های غذا، تأسیسات هنری، غرفه‌های فروش محصولات مرتبط با هواداران و کلوپ‌های هواداری و نیاز دارد. بسیاری از آن‌ها نیز برای اقامت شبانه کمپ و محل اسکان در نظر می‌گیرند.
۳. موسیقی ارائه شده در این گردهمایی ترکیبی از ژانرهای مختلف موسیقی متناسب با موقعیت فستیوال است. در برخی موارد اکثر ژانر موسیقی پاپ و راک، موسیقی رقص الکترونیک، ایندی، متال، جاز و موارد دیگر هستند. در برخی موارد نیز فستیوال تخصصی در یک ژانر موسیقی است؛ مانند فستیوال راک.
۴. جشنواره‌های موسیقی جهان سعی می‌کنند از یکدیگر از هر لحاظ مانند نام فستیوال، مکان و برند متمایز شوند تا بتوانند جایگاهی جدید برای خود رقم زنند که این امر حتی به سودآوری اقتصادی آنان نیز کمک می‌کند. معتبرترین و مشهورترین فستیوال موسیقی جهان سخت تلاش می‌کنند تا فرهنگ و سنت منحصربه‌فرد خود را حفظ کنند.
وضعیت برگزاری فستیوال های موسیقی جهان
جشنواره‌های موسیقی جهان طی دو دهه گذشته به شدت افزایش یافته است. محاسبه تعداد دقیق رویدادهای موسیقی با توجه به گستره وسیع آن در سطح جهانی دشوار است. اما پیش‌بینی می‌شود درآمد در بازار رویدادهای موسیقی تا پایان سال ۲۰۲۳ به ۳۰.۱۴ میلیارد دلار برسد. همچنین با متوسط نرخ رشد سالانه ۵.۰۳%. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷ به ۳۶.۷۱ میلیارد دلار در صنعت موسیقی برسد. طبق آمار Pollstar فستیوال‌های موسیقی زنده به طور کلی بیش از ۵۵۰ میلیون شرکت‌کننده در سراسر جهان در سال ۲۰۱۹ به خود جلب کردند که البته با وقوع کرونا این عدد به صفر رسید. از حیث حضور نیز بر طبق آمار نشریه بیلیورد بیش از ۳۲ میلیون نفر در سال حداقل در یک فستیوال موزیک در ایالات متحده شرکت می‌کنند. این عدد مؤیدی بر آمار سایت Festivalnet است که طبق آن ایالات متحده آمریکا سالانه میزبان بیش از ۸۰۰ فستیوال برتر موسیقی در آمریکا است.
این تعداد جشنواره موسیقی در سال ۸.۶ میلیارد دلار مستقیماً به اقتصاد آمریکا کمک می‌کند؛ تأثیر غیرمستقیم آن در حدود ۳ برابر این رقم است. همچنین در بریتانیا طبق آمار UK Music سالانه بیش از ۱۰۰۰ فستیوال موزیک برگزار می‌شود که هر سال چندین میلیون طرفدار به خود جلب می‌کنند. ضمن آنکه مراسم‌های مشهور موسیقی به اقتصادهای محلی نیز کمک شایانی می‌کنند. تعداد تماشاگران کنسرت و جشنواره‌های موسیقی در بریتانیا در سال ۲۰۱۹ اندکی افزایش یافت و به نزدیک ۳۴ میلیون نفر رسید. در کل شرکت‌کنندگان بیش از ۱.۸ میلیارد دلار صرف هزینه شرکت در فستیوال موسیقی کردند که یکی از بالاترین ارقام در طی سال‌های اخیر از حیث هزینه‌کرد شرکت‌کنندگان جشنواره‌ها است.
بر اساس آمار سایت Pollstar بهترین خواننده‌های جهان مانند U2، Guns N’ Roses، Taylor Swift و BTS بیش از ۲۴ میلیون بلیط کنسرت در سراسر جهان برای اجرای زنده خود می‌فروشند. از حیث تعداد فروش بلیت در یک روز برای فستیوال‌ها بهترین آمار برای بزرگترین فستیوال موسیقی جهان مانند کواچلا و گلستونبری است که در روز بیش از ۲۰۰۰۰۰ بلیط می‌فروشند.
سود خالص فستیوال‌های موسیقی دنیا در سال ۲۰۱۹ تقریباً ۳ میلیارد دلار بود و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵ به ۴.۵ میلیارد دلار افزایش یابد. بزرگترین بازار جشنواره‌های موسیقی ایالات متحده آمریکا است و پس از آن آلمان و بریتانیا در رده‌های بعدی این رویداد در صنعت موسیقی قرار دارند.
در شکل بالا، همانطور که مشاهده می‌کنید روند افزایش درآمد صنعت موسیقی زنده در جهان روبه‌رشد است. به جز سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ که جهان درگیر همه‌گیری کرونا بوده است، رشد این درآمدها متوقف نشده است. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۳ درآمدزایی صنعت موسیقی زنده در دنیا به حدود ۲۸.۸۶ میلیارد دلار برسد و نهایتاً این رقم در سال ۲۰۲۵ به رقم ۳۰.۶۷ برسد. در این میان کشور آمریکا (نمودار اول) به‌عنوان بزرگترین کشور برگزارکننده فستیوال‌های موسیقی در دنیا به تنهایی در حدود ۳۰ درصد از درآمد صنعت موسیقی زنده در سراسر جهان را داراست که رقم بسیار بزرگی است. تنها در سال ۲۰۲۱ درآمد صنعت موسیقی زنده آمریکا در حدود ۸۴ درصد درآمدهای صنعت موسیقی زنده در سراسر جهان است.
بزرگترین فستیوال های معروف جهان
۱. فستیوال موسیقی و هنر کوچلا Coachella Valley در ایندیو، کالیفرنیا یکی از بزرگترین فستیوال‌ها است که بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برای بیش از ۱۲۵۰۰۰ شرکت‌کننده در روز درآمد کسب می‌کند. این گردهمایی بزرگ موسیقی ۶ روزه است.
۲. فستیوال Glastonbury گلستونبری در انگلستان با بیش از ۲۰۰۰۰۰۰ شرکت‌کننده، مدعی بزرگترین فستیوال موسیقی سبز در جهان است.
۳. فستیوال Rock in Rio یکی از بزرگترین فستیوال‌های معروف جهان است که مکان اصلی آن در ریوی برزیل است و طی یک هفته ۷۰۰۰۰۰ طرفدار را به خود جذب می‌کند.
۴. فستیوال تابستانی میلواکی که طی ۱۱ روز برگزار می‌شود به‌عنوان بزرگترین جشنواره موسیقی جهان شناخته می‌شود. این رویداد موسیقی شامل ژانر راک، هیپ هاپ، کانتری و پاپ است در ۱۱ استیج برگزار می‌شود. تعداد شرکت‌کنندگان این رویداد محبوب حدود ۷۱۸ هزار نفر است.
با وجود ازدیاد تبلیغات فستیوال‌ها از سوی هنرمندان آمریکایی کماکان شلوغ‌ترین فستیوال‌های موسیقی دنیا در اروپا برگزار می‌شود.
فستیوال های موسیقی در چند ژانر
۱. فستیوال موسیقی لولاپالوزا بین شیلی، آرژانتین، برزیل، آلمان و ایالات متحده می‌باشد و سالانه بیش از ۴۰۰۰۰۰ نفر را جذب می‌کند.
۲. فستیوال Outside Lands نیز در سانفرانسیسکو برگزار می‌شود. در کنار آن انواع و اقسام غذاها نیز سرو می‌شود که بیشتر شهرت آن نیز به همین جشنواره غذا تکیه دارد. موسیقی را با غذاهای لذیذ، شراب و آبجوی دست‌ساز ترکیب می‌کند و در عین حال پایداری را نیز ترویج می‌کند.
۳. فستیوال SXSW که در ایالت تگزاس ابتدا به عنوان یک کنفرانس موسیقی آغاز شد، اما اکنون شامل موزیک، فیلم، فناوری و آموزشی است که میزبان بیش از ۴۰۰۰۰۰ نفر است.
جشنواره های موسیقی در ژانر خاص
۱. فستیوال Primavera Sound در اسپانیا مجموعه‌ای متنوع از موسیقی مستقل را در مناطق ساحلی ارائه می‌دهد. عمده فعالیت این رویداد موسیقی در حوزه مسائل موسیقی تعاملی، موسیقی تلفیقی و الکترونیکی می‌باشد.
۲. کارناوال‌های موسیقی در شهرها و کشورهای میامی، کرواسی، سنگاپور و بیشتر به طور انحصاری به موسیقی رقص الکترونیک (Dance EDM) می‌پردازند.
۳. جشنواره Pickathon در نزدیکی پورتلند در اورگان، با جمعیتی حدود ۳۵۰۰ نفر به دلیل ترکیب مردمی خاص آن منطقه گردهمایی موسیقی را، به همراه غذا، نوشیدنی و سرگرمی خاص آن منطقه به ارمغان می‌آورد.
۴. جشنواره Stagecoach متمرکز در کالیفرنیا که فعالیت‌های جانبی مانند کمپ در طبیعت، اسب‌سواری و مهمانی‌های موضوعی جزو فعالیت‌های اصلی آن است. در حدود ۸۰۰۰۰ شرکت‌کننده در این رویداد موسیقی حضور پیدا می‌کنند.
۵. فستیوال Sweetlife مریلند که به طور منحصربه‌فردی به‌خاطر موسیقی آرامش‌بخش و اتمسفر آرام آن معروف است.
اغلب مقاصدی مانند لندن، بارسلونا و لس‌آنجلس می‌توانند میزبان صدها فستیوال پرطرفدار در جهان باشند که برای مخاطبان و علاقه‌مندان فضاهای مختلفی را فراهم می‌کنند (چنانچه که چنین نیز هست). اما حتی مکان‌های دورافتاده‌ای مانند ایسلند و تاسمانی اکنون فستیوال‌های جالب دنیا را برگزار می‌کنند که صرفاً بر جنبه موسیقی آن تأکید نمی‌شود؛ بلکه در کنار موسیقی فعالیت‌های جانبی همچون سفر به مناطق بکر در طبیعت جزو اصلی‌ترین فعالیت‌های این جشنواره‌هاست.
انگیزه افراد برای شرکت در فستیوال های موسیقی معروف جهان
نظرسنجی‌هایی که در طول سال‌ها انجام شده است، انگیزه‌های مشترکی را نشان می‌دهند که در زیر به موارد عمده آن اشاره می‌کنیم:
۱. دیدار با هنرمندان کمیاب یا مورد علاقه همه در یک مکان که ترکیب استعدادهای متنوع تجربه جذابی می‌تواند باشد.
۲. نوازندگان و ژانرهای جدید را خارج از آنچه تاکنون تجربه کرده‌اند ببینند. کنجکاوی در جشنواره‌های موسیقی انگیزه مهمی است.
۳. بعد از هفته‌ها کار، برای یک آخر هفته در فضایی متفاوت و در زیبایی‌شناسی غوطه‌ور شوند. موضوع‌بندی جشنواره‌های موسیقی جهان در چنین مواقعی اصلی‌ترین محرک است.
۴. ایجاد جامعه و دیدار با افراد همفکر در یک حوزه. بهترین فستیوال‌های موسیقی معروف جهان فرصت گردهمایی جوامع را فراهم می‌کنند.
۵. تجربه حضور در اجرای زنده بهترین خواننده‌های جهان و جمعیتی عظیم و آزادسازی انرژی جمعیت شامل رقص و آواز احساسات را به جوش و خروش می‌آورد.
۶. رشد شخصی از طریق تجربیات دگرگون‌کننده یا حتی معنوی در فستیوال‌های موسیقی که هر دو جنبه را شامل می‌شود. برای مثال از فستیوال‌ها با فضای مذهبی مانند جشنواره Healing تا اجراهای زنده مرلین منسون که به گفته آمار بطور عجیبی آمار خودکشی بعد از آن بالا می‌رود.
درک این انگیزه‌های اصلی بینش‌هایی را در مورد جذابیت فستیوال در صنعت موسیقی ارائه می‌دهد که بسیار فراتر از تماشای کنسرت است. با ردیابی ریشه‌ها و پوشش انگیزه‌ها، اکنون می‌توانیم تأثیر و نقش فستیوال‌های جهانی در صنعت موسیقی را بررسی کنیم.
جشنواره‌های موسیقی به یک صنعت بزرگ جهانی تبدیل شده‌اند که مزایای اجتماعی و اقتصادی قابل‌توجهی دارند. آمار حضور و تعداد درآمد صنعت موسیقی از فستیوال‌ها نشان‌دهنده رشد گسترده محبوبیت رویدادهای موسیقی در سراسر جهان در طی دو دهه گذشته است. فراتر از کنسرت‌ها، جشن‌های بزرگ موسیقی تجربیات منحصربه‌فردی را ارائه می‌کنند که انگیزه‌های افراد برای رشد شخصی، اجتماعی و تجربه‌هایی بکر را برمی‌انگیزد و همچنان یکی از پردرآمدترین رویدادهای صنعت موسیقی در آینده خواهد بود.
