بررسی صنعت سینمای هند | بالیوود در کهکشان هنر هفتم

فیلم های هندی دارای مؤلفه های متعدد داستانی هستند. با نگاهی جامع نسبت به آثار موجود در صنعت سینمای هند ، می توان چندین ویژگی اصلی را برای آن‌ها در نظر گرفت که به طور سیستماتیک در تعداد بالایی از فیلم های هندی وجود دارند. مولفه‌هایی از قبیل درون‌پردازی، بازنمایی اندوه‌های نوستالژیک، خلق تضاد میان قشر فقیر و ثروتمند جامعه، پرداختن به موضوع قهر و آشتی و دوستی  ژانر اصلی فیلم را برای روایت‌گری تشکیل می‌دهند.

در طول عمر صنعت سینمای هندوستان شرکت‌های فیلم‌سازی متعددی شکل گرفته و تولیدات سینمایی را در طول سال‌های مختلف افزایش داده‌اند. همین کمپانی های فیلمسازی، بالیوود Bollywood را در مقام نخست فیلم‌های تولید شده و نیز تعداد بلیط های فروخته شده قرار داده‌اند.

کمپانی های مطرح فیلم سازی جهان از قبیل شرکت برادران وارنر Warner Brothers و Sony Pictures و Walt Disney و 20^th Century Fox با سرمایه گذاری در صنعت سینمای هند به گسترش قلمرو آن کمک کرده‌اند. این یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین اتفاقاتی است که سال‌هاست در صنعت فیلم سازی بالیوود در حال اجراست.

طبق آمار در تاریخ سینمای هند جایگاه بالیوود از 1000 فیلم هندی بلند ملی تولید شده در سال 2005 به 1907 عدد فیلم بلند ملی در سال 2015 ارتقاء پیدا کرده است. روند صعودی فیلم های سینمایی هند در وبسایت معتبر imdb طی چندین سال اخیر نیز، نمایا‌ گر آن است که تولیدات معتبر صنعت فیلمسازی هندوستان در حال گسترش است.

نمودار زیر مجموع دفعات اکران فیلم های بالیوودی تولید شده در داخل هند را با تفکیک سال آن‌ها نمایش می‌دهد. این نشان از استقبال پرشور هندی‌ها از پخش فیلم‌ها و نیز آمار بالای اکران آثار دارد.

هالیوود در صنعت سینمای هند

در چرخه طبیعی سینما ، برخی از آثار بین المللی در سبد اکران فیلم‌های یک کشور در کنار فیلم‌های بومی قرار می گیرند. در هند نیز این قاعده در حال رخ دادن است اما سهم Hollywood از سایر رقبا بیشتر است. جدول زیر لیست پرفروش ترین فیلم های جهان در تاریخ سینمای هالیوود را در کشور هند نشان می دهد:

گران قیمت ترین بازیگران هندی سینمای بالیوود

کارگردانان و بازیگران هندی مشهوری در طول حیات سینمای هند به جهان سینما و نیز اذهان مخاطبان معرفی شده اند. بسیاری توانسته‌اند با ساخت و یا بازی در فیلم‌های مهم، درآمدهای قابل توجهی را برای خود و صنعت سینمای هندوستان کسب کنند. در جدولی که  پایین مشاهده می‌کنید، میزان درآمد برخی از این معروف ترین بازیگران هندی را در سال 2021 میلادی مشخص شده است:

تعداد سالن های سینمای هند

صنعت سینمای هندوستان با تمام فرازها و فرودهای تاریخی و با تمام تلخی‌ها و شیرینی‎های درون آثارش، امروزه در مقام نخست میزان تولیدات سینمایی در سطح جهان قرار گرفته است. با این وجود اما، از منظر درآمد ناخالص از طریق فروش آثار و نیز تعداد سالن های سینما برای اکران و نمایش آثار، توانایی رقابت با رتبه برتر خود در سطح تولید را نداشته و درجه بسیار پایین‌تری از حد انتظار قرار گرفته است. اما با نگاهی اجمالی به آمار و ارقام این صنعت سینمای هند ، شاهد پیشرفت آن در زمینه‌های ذکر شده طی چندین سال آتی خواهیم بود.

بعد از دوران کرونا و تأثیرات آن بر هنر هفتم ، تعداد پرده‌های سینما به 9423 پرده کاهش پیدا کرد. این یعنی به ازای هر یک میلیون نفر از 4/1 میلیارد نفر، تنها 7 پرده برای نمایش وجود دارد. این مقیاس برای چین به 30 پرده برای هر یک میلیون نفر از 4/1 میلیارد نفر و برای آمریکا به 125 پرده برای هر یک میلیون نفر از 331 میلیون نفر می‌رسد. این درحالی است که طی دوران کرونا، 1500 سالن سینما در سراسر هند بسته شدند.

پاندمی موجب کند شدن گسترش سالن‌های چند منظوره در هند هم شد. همچنان که دو زنجیره بزرگ مالتی پلکس ها در هند در سال ۲۰۱۹ هر یک ۶۹ پرده سینمای جدید تأسیس کرده بودند. اما این تعداد در سال ۲۰۲۱ به ترتیب به ۲۷ و ۴۱ مورد کاهش پیدا کردند. اما هم اکنون قرار است با ترکیب این دو زنجیره بزرگ با هم، از این پس سالانه ۲۰۰ پرده نمایش به پرده‌های نمایش سینمای کشور هند افزوده شود.

پرفروش ترین فیلمهای تاریخ سینمای هند

بسیاری از فیلم های هندی بالیوود هر یک دارای میزان مشخصی از سرمایه‌گذاری و فروش بلیط هستند. با استفاده از جداول زیر به ترتیب پرفروش ترین و پردرآمدترین فیلم های تاریخ بالیوود و پرهزینه ترین فیلم هندی تولید شده را مشاهده می‌کنید:

تنوع فرهنگی در صنعت سینمای هند

بالیوود در کنار توجه به بازارهای جهانی، بر روی فرهنگ و زبان منطقه‌ای خود نیز استوار مانده است. با توجه به آنکه کشور هند دارای 28 ایالت و 8 قلمرو اتحادیه است، هر کدام از این 36 منطقه، دارای لهجه و گویش‌های مختص خود می‌باشند. بنابراین فیلم‌های ساخته شده در این سینما، زبان‌های متعددی را شکل می دهند. این موضوع به تنوع زبانی و نیز توجه هند به فرهنگ مناطق خود اشاره دارد. نمودار پایین، تعداد فیلمهای هندی اکران شده در این کشور را به تفکیک زبان در سال 2020 و 2019 میلادی مشخص می‌کند:

سینمای هند در عرصه بین الملل

علی رغم آنکه صنعت سینمای هندوستان به تعداد بالای فیلم های تولید شده اش می بالد، از منظر درآمد ناخالص اما در سطح بسیار پایین‌تری از حد تصورات قرار گرفته است. این تناقض به وسیله موارد متعددی به وجود می آید اما گفتنی است که درآمد ناخالص سینمای هند (1/2 میلیاد دلار) در مقایسه با درآمد ناخالص هالیوود (11 میلیارد دلار) بسیار ناچیز است. اما این صنعت تا سال 2020، 5/11 درصد رشد کرد و طی دو سال دیگر با 10 درصد نرخ رشد سالانه، ارتقاء پیدا نمود. نمودار زیر، میزان درآمد سینمای هند از گیشه را در مقایسه با سینمای کشورهای برتر و صاحب سبک در صنعت سینما و فیلم سازی نشان می‌دهد:

در کنار فیلم های سینمایی تمام هندی تولید شده ، این کشور هرساله 1500 تا 2000 عدد فیلم سینمایی به زبان‌­های زنده و رایج دنیا تولید می‌­کند. تعداد زبان­‌های تحت ­پوشش صنعت سینمای هند را می‌­توان در حدود 20 زبان تخمین زد. آمار فروش بلیط برای فیلم های هندی تولید شده در سینمای هند نشان از رتبه سوم برای بالیوود در میان سینمای کشورهای دیگر در جهان در سال 2021 دارد.

جشنواره های سینمایی هند

به منظور آشنایی بیشتر نام برخی از جشنواره‌های معروف فیلم هندوستان در ذیل گردآوری شده است:

• جشنواره بین‌المللی فیلم هند IFFI، تأسیس 1952
• Ladakh International Film Festival
• Dharamshala International Film Festival
• Mumbai Queer Film Festival
• Kolkata International Film Festival
• Bring Your Own Film Festival

تولد جشنواره‌های فیلم جهانی و رونق آن‌ها برای هر کشور در جهان نویدبخش آینده ای مطمئن از منظر اقتصادی و نیز تقویت شهرت است. هند نیز حدوداً 100 جشنواره فیلم معروف و معتبر  را طی چندین سال اخیر راه‌اندازی کرده است. جشنواره‌های هند از طرفی منبعی برای رونق بخشیدن به چرخه تولید و اکران فیلم های داخلی می‌گردند و از طرفی دیگر کسب درآمد چشمگیری را در عرصه فیلم‌های بین‌المللی نصیب اقتصاد کشور هند خواهند کرد.

فیلم هندی اسکار گرفته

شاید برای سینمای هر کشوری مهم باشد که هرساله در یکی از بزرگترین جشنواره‌های مطرح فیلم از سراسر جهان یعنی اسکار حضور داشته باشد. آمارها نشان می‌دهند فیلم های هندی توانسته‌اند از سال 1957 تا 2022 به طور متوسط هر سال یک فیلم را نماینده خود در این جشنواره سینمایی بزرگ داشته باشند. اما این آمار برای دریافت جایزه اسکار و حتی نامزدی از سوی آثار پذیرفته شده به طور چشمگیری افت پیدا می‌کند.

تأثیر سینمای هند بر سایر حوزه های هنر

از آنجا که سینما آمیختگی بالایی با سایر عناصر هفتگانه هنر دارد، مسلماً با رشد خود می تواند این بخش ها را نیز تقویت کند و یا در جهت عکس عمل کند. صنعت سینمای هند نیز در تقویت حوزه موسیقی تأثیر فراوانی داشته است و به بازاریابی در این مقوله کمک شایانی کرده است. برخی از آهنگسازان هندی همچون پریتام چاکرابورتی در سال 2019 میلادی چیزی حدود 978 میلیون روپیه کسب درآمد نموده‌اند. ای.آر رحمان نیز در سال 2019، حدود 948 میلیون روپیه از این صنعت درآمد داشته است. هنر موسیقی یکی از مواردی است که به علت اشتراک با صنعت فیلم سازی ، همیشه در این قاعده قرار می‌گیرد.

کلام آخر

اولین فیلم صامت بلند داستانی را دادا صاحب پالکی برای هند ساخت. پس از آن اولین استودیو فیلم سازی را در شهر بمبئی تأسیس کرد. آن زمان شاید کمتر کسی از آینده درخشان سینمای هندی آگاهی داشت. آینده‌ای که صنعت سینمای هند یعنی بالیوود را به یکی از دو قطب برتر سینمای جهان از منظر تولید سالانه فیلم تبدیل کرد. هنر هفتم در میان مردم هندوستان از استقبال بسیار بالایی برخوردار است. به نحوی که مردم این کشور سینما را بخش مهمی از زندگی روزانه خود می‌بینند. این علاقه تأثیرات متعددی مثل گسترش صنعت فیلمسازی سینمای هند و پرورش آن، اشتغال‌زایی برای افراد بومی، جلب توجه مخاطبان خارجی به فرهنگ مردم هند ، جذب حداکثری مخاطب و افزایش درآمد سالانه داشته است.