صنعت کتاب یکی از بخش‌های حیاتی فرهنگی و اجتماعی کشور ایران محسوب می‌شود که دارای قدمت بسیار زیادی است. این صنعت با گذشته طولانی و تجربه بی‌پایان خود، نقشی اساسی در تأمین اطلاعات، ترویج دانش، توسعه زبان و ادب فارسی، فرهنگ و هویت ملی دارد.

در دهه‌های اخیر، صنعت کتاب تحولات بزرگی را تجربه کرده است؛ از جمله این تغییرات می‌توان به تحولات فرآیند تولید، توزیع، الگوهای فروش و تولید کتاب صوتی و الکترونیک، و همچنین تغییر در الگوی مصرف کتاب و چالش‌های مالی و اقتصادی این حوزه اشاره کرد. این تحولات بر صنعت کتاب تأثیراتی متنوع داشته‌ و چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی را به‌همراه آورده‌ است. در این گزارش، تلاش شده است به مسائل و چالش­های مهمی که در صنعت کتاب ایران وجود دارد در هفت فصل پرداخته شود.

در بخش آموزش، پژوهش و محتوا، مسائلی نظیر ضعف در تدوین پژوهش‌های علمی و کاربردی در حوزه کتاب، نشر و کتاب‌خوانی، خلأ آموزش‌های تخصصی مورد نیاز در بازار کتاب و نشر، کم‌توجهی ناشران به نقش ویراستار در محتوای کتاب ارائه شده است.

در بخش تولید و اشتغال، بی‌ثباتی در محیط کسب‌وکار صنعت کتاب با تغییرات مستمر نرخ مواد اولیه صنعت کتاب، رقابت نابرابر ناشران دولتی با خصوصی، تعدد ناشران دارای مجوز، ولی غیرفعال گزارش شده است.

در قسمت ترویج و گفتمان‌سازی، به‌روز نشدن کتابخانه‌های عمومی در کشور متناسب با تولید کتاب، ضعف تولید برنامه‌های مستمر با محوریت مطالعه و کتاب‌خوانی از طریق رسانه ملی، ضعف برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری در برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران جمع آوری شده است.

در قسمت بازار و فروش، مواردی نظیر توزیع نامتوازن کتاب‌فروشی در کشور، سیستم ضعیف پخش کتاب و خلأ وجود شبکه توزیع، ضعف تأمین زیرساخت‌های لازم برای توسعه بازار کتاب صوتی و الکترونیک، ضعف ارتباط نشر ایران با بازارهای بین‌المللی ارائه شده است.

در بخش مخاطب و مصرف، پایین بودن سرانه مطالعه در جامعه، کاهش قدرت خرید کتاب، عدم دسترسی کافی و مناسب به کتاب فیزیکی، نبود اطلاعات کافی برای شناخت ذائقه مخاطب گزارش شده است.

در قسمت تامین مالی، هدفمند نبودن یارانه در صنعت کتاب، افسارگسیختگی قیمت کاغذ آمده است.

قسمت نظارت و ارزیابی نیز به ضعف قوانین مرتبط با حق مؤلف و کپی‌رایت، نبود چارچوب مشخص جهت ممیزی کتاب، نبودن تشکیلات صنفی منسجم و قدرتمند در صنعت کتاب پرداخته است.

مطالعه‌ی مسائل صنعت کتاب در ایران را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این گزارش را به سیاست‌گذاران فرهنگی، پژوهشگران، سینماگران، خبرنگاران و علاقه‌مندان به حوزه‌ی کتاب توصیه می‌کنیم.