شورای جهانی گردشگری جدیدترین آمار صنعت گردشگری ایران به تفکیک استان را منتشر کرده است. این شورا با نام مختصر WTTC سی سال است که در حوزه ارائه آمار و اطلاعات صنعت گردشگری به فعالیت می‌پردازد. WTTC توسط مدیرعامل‌های بزرگ این صنعت ایجاد شد. دغدغه اصلی آن، کمبود اطلاعات و آگاهی فعالان صنعت گردشگری ایران و دولت‌ها در مورد توریسم بود.
محوریت گزارش جدید و مختصر این شورا در مورد صنعت توریسم ایران با سال 2022 است. این گزارش به عنوان پیش‌بینی‌های یک‌ساله و ده‌ساله، نظری به سال 2023 و 2033 نیز دارد. همچنین سال 2019 به عنوان سال پیش از کرونا بررسی شده تا امکان مقایسه شرایط قبل و بعد از ویروس کرونا باشد.
به طور کلی در سال 2022 سهم صنعت گردشگری از کل اقتصاد جهانی ، 7.6 درصد بوده است. همچنین تعداد کارمندان این صنعت به 295 میلیون نفر می‌رسد. این رقم ده سال دیگر 430 میلیون نفر می‌شود. یکی از جالب‌ترین قسمت‌های این گزارش، مربوط به آمار گردشگران ورودی به ایران و توریست های خروجی ایران است.
آمار گردشگران ورودی به ایران
عراق در صدر کشورهایی است که به ایران توریست می‌فرستد. در سال 2022 سهم این کشور از کل توریست های خارجی در ایران ، 55 درصد است. این رقم حدودا 10 درصد بیشتر از سهم گردشگران عراقی در 2019 است. بر این حساب سهم سفر عراقی‌ها به کشور از کل تعداد سفرهای ورودی به ایران در حال افزایش است.
یکی از دلایل این اتفاق می‌تواند کاهش ارزش پول ایران و به‌صرفه بودن سفر و خرید از ایران باشد. همچنین شهرهای زیارتی ایران همچون مشهد مقدس و قم و نیز مناطق سیاحتی همچون استان‌های شمالی، به شدت برای مردم عراق جذاب است. گردشگری سلامت هم یکی از جاذبه های ایران برای کشورهای منطقه است.
پس از عراق، کشور جمهوری آذربایجان بیشترین سهم از آمار گردشگران خارجی به ایران را داراست. ترکیه و پاکستان نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارند. تنها تغییری که این فهرست با سال 2019 داشته جایگزین شدن کویت به جای ارمنستان است. همچنین در میزان ورود گردشگران خارجی به ایران از دیگر نقاط جهان نیز هیچ تفاوتی میان 2022 و 2019 نیست.
ایرانیان بیشتر به چه کشورها سفر می کنند
اولین مقصد گردشگری خارجی ایرانی ها ، با اختلاف بسیار زیاد ترکیه بوده است. پس از ترکیه بهترین کشور عربی برای سفر ، عراق با سهمی 13 درصدی قرار دارد. یعنی کمتر از یک چهارم مسافران ترکیه. سفر به ترکیه بهترین کشور برای تفریح ایرانیان مقصدی نزدیک برای خرید و تفریح است. همچنین سفر به عراق، مهم‌ترین مقصد زیارتی مردم ایران خصوصا در ایام زیارت اربعین است.
سهم سفر ایرانی‌ها به ترکیه از آمار سفر ایرانیان به خارج نسبت به سه سال پیش حدود 20 درصد افزایش داشته است. این در حالی است که سهم سفر به عراق با کاهشی هفت درصدی مواجه بوده. شاید بتوان کاهش ارزش لیر ترکیه را در افزایش سهم سفر مردم به این کشور مؤثر دانست. سفر ایرانی‌ها به امارات نیز افزایش داشته است. اما آنچه جلب توجه می‌کند کاهش سفر گردشگران ایرانی به دیگر نقاط جهان است.
توریست‌های خارجی در ایران چقدر خرج می‌کنند؟
مطابق گزارش wttc در سال 2019 گردشگران خارجی در ایران نزدیک به 17 میلیارد دلار خرج کردند. در سال 2022، هزینهکرد توریست‌های ورودی به ایران 63 درصد کاهش داشته و به حدود 6 میلیارد دلار رسیده است. پیش‌بینی می‌شود در سال 2033 میزان هزینه توریست‌های خارجی در ایران به 21 میلیارد دلار برسد. این ارقام، بدون در نظر گرفتن تورم و نسبت دلار به ریال است.
اساسا آمار و پیش‌بینی‌های مذکور چندان برای صنعت گردشگری ایران دلخوش‌کننده نیست. نیاز ایران به ورود سرمایه خارجی از یک سو و ظرفیت‌های گوناگون ایران در این صنعت، ایجاب می‌کند تعداد گردشگر ورودی، تکثر و تنوع گردشگران و میزان هزینهکرد آنان افزایش بیابد. این ارقام نمایی از وضعیت کل گردشگری خارجی ایران است که هنوز نحیف به نظر می‌آید.
گردشگران ایرانی در ایران چقدر خرج می‌کنند؟
میزان هزینهکرد گردشگران داخلی ایران بسیار بیشتر از هزینهکرد توریست‌های اروپایی در ایران است. در سال 2019 گردشگران ایرانی 300 هزار میلیارد تومان (300 همت) در سفرهای داخلی خود هزینه کردند. این رقم در سال 2022 با رشدی 3 درصدی مواجه بود. پیش‌بینی می‌شود در 10 سال آینده این میزان به نزدیک 600 همت تقریبا معادل 13 میلیارد دلار برسد.
همانطور که پیداست بیشترین درآمد ایران از گردشگری، حاصل از هزینهکرد گردشگران داخلی است. با بهبود زیرساخت‌های گردشگری می‌توان حتی درآمد حاصل از توریسم داخلی را هم افزایش داد. همچنین با توجه بیشتر به صنایعی همچون گردشگری سلامت، می‌توان نظر خارجی ها از کشورهای غرب آسیا را به سمت مراکز درمانی و پزشکی ایران جذب کرد.
تأثیر کرونا بر بازار کار صنعت گردشگری
در سال 2019 نزدیک به دو میلیون نفر در مشاغل مرتبط با صنعت گردشگری ایران مشغول به کار بوده‌اند. این میزان مساوی با 8 درصد کلیه شاغلان کشور است. با پیدایش ویروس کرونا این رقم 33 درصد کاهش می‌یابد. تا سال 2023 هم به میزان پیش از کرونای خود باز نمی‌گردد.
پیش‌بینی می‌شود در ده سال آینده تعداد شاغلان مشاغل مرتبط با سفر در ایران همچنان روی دو میلیون نفر باقی بماند. این پیش‌بینی به وضوح از رکود و ایستایی صنعتی خبر می‌دهد که می‌تواند برای اقتصاد و فرهنگ ایران یک سکوی پرش باشد.
آمار گردشگران ورودی به ایران 1402
عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آمار ورود گردشگران خارجی به ایران در دو ماه نخست 1402 را 850 هزار نفر اعلام کرد. به گفته او این رقم نسبت به دو ماه ابتدایی سال 1401، 55 درصد افزایش داشته است. همچنین آمار گردشگران خارجی به ایران در خردادماه 1402 نیز 550 هزار نفر بوده است. این در حالی است که جمهوری آذربایجان به عنوان یکی مهم‌ترین کشورهایی که بیشترین توریست ورودی به ایران را داشت مرزهای زمینی خود با ایران را بسته بود.
کلام آخر
سازمان جهانی گردشگری به عنوان یک مرکز معتبر برای ارائه اطلاعات در مورد صنعت توریسم ، آخرین گزارش خود را در مورد صنعت گردشگری ایران ارائه کرده است. طبق این گزارش درآمد گردشگری ایران در سال 1400 و 1402 معادل سال 2022 میلادی حدود 300 همت از محل هزینهکرد گردشگران داشته است. این رقم تقریبا معادل دوره پیش از کروناست. اما تعداد شاغلان مشاغل مرتبط با صنعت گردشگری در ایران بر اثر کرونا، کاهش یافته است. بر طبق پیش‌بینی‌ها، گردشگری ایران چه از نظر میزان شاغلان و بازار کار صنعت گردشگری و چه از نظر هزینهکرد توریست‌های خارجی و داخلی ایران ، رشد زیادی نخواهد داشت. این در حالی است که ظرفیت ایجاد یک جهش در جایگاه صنعت گردشگری در ایران فراهم است.
منابع:
گزارش شورای جهانی گردشگری: IRAN: 2023 Annual Research: Key Highlights
عزت الله ضرغامی در گفت‌وگو با کیهان / کد خبر: ۲۶۸۰۱۷
