موزه های ایران و جهان از مکان‌هایی هستند که به کمک آنها میتوان تاریخ را مرور کرد. موزه‌ها محل نگهداری آثار و شواهدی هستند که از زندگی انسان‌های گذشته و طبیعت به جا مانده است. این آثار در موزه های ایران و جهان جمع‌آوری و نگهداری می‌شود و برای بازدیدکنندگان به نمایش درمی‌آیند. هدف از شکل گیری موزه ها ارتباط برقرار کردن با گذشته و بهره‌وری معنوی است.

در طول سالیان، آثار فراوانی از کشور سرقت و به اموال سایر کشورها تبدیل شده‌اند، اما هنوز موزه های ایرانی محل نگهداری آثار مهم و ارزشمندی‌اند. وضعیت کلی موزه در ایران با موزه‌های جهان قیاس‌شدنی نیست. تکنولوژی‌ و امکاناتی که برای دسترسی به این مکان ها فراهم است و تبلیغات که رکن دیگر افزایش بازدید موزه‌ها ست ، در ایران موجود نیست. آسانی دسترسی به موزه‌ها و هزینه معقول ورودی موزه ، تبادل آثار تاریخی مهم میان موزه‌ها و برگزاری تور برای این اشیاء ارزشمند و انتقال موقت آثار به دیگر موزه‌ها در جذب مخاطبان تأثیر بسیار زیادی دارد.

موزه های ایران و سرپرستی‌های چندگانه

سازمان‌های مختلفی وظیفه نظارت بر موزه‌ها را بر عهده دارند. تمام آن‌ها تحت سرپرستی یک نهاد مانند سازمان میراث فرهنگی نیست.

۱.  موزه‌های سازمانی

۲.  موزه‌های خصوصی

۳ . موزه‌های مشارکتی

۴.  موزه‌های غیروابسته

موزه های ایران باستان در دسته‌بندی‌های بالا قرار می‌گیرند. تعداد موزه‌های غیروابسته بیشتر از موزه‌های وابسته است. مجوز این‌گونه موزه‌ها را وزارت میراث فرهنگی صادر می‌کند، اما به علت هزینه بسیار زیاد نگهداری از اشیاء ، موزه‌ها ترجیح می‌دهد آن را به بخش خصوصی و غیردولتی واگذار کند یا این موزه‌ها از موزه‌های پژوهش‌محور هستند و دلایل دیگر. موزه‌های خصوصی نیز معمولاً در اختیار کلکسیون‌داران است.

موزه در ایران

موزه‌ها در سایر کشورها درآمدزا هستند اما درآمد حاصل از فروش و قیمت بلیط های موزه مبلغ درخشانی نیست. بازدیدکنندگان موزه های ایرانی در ۱۳۹۸ از سال‌های گذشته و ۱۳۹۹ بیشتر بودند. مجموع خرید بلیط موزه های تهران وابسته به سازمان میراث فرهنگی از طریق بازدیدکنندگان ایرانی، کمی بیشتر از ۸۳ میلیون تومان و از طریق گردشگران خارجی بیشتر از ۵ میلیون تومان بود. در ۱۳۹۹، وضعیت نامطبوب‌تر از هر زمانی بود و مجموع بلیت‌هایی که گردشگران خارجی و ایرانی خریده بودند، سرجمع ۱۱ میلیون تومان شد.

مشخص است که عمده درآمد موزه‌های ایران از طریق بازدیدکنندگان بومی و داخلی کسب می‌شود و توریست‌های خارجی سهم کمی از درآمد موزه ها دارند. تبلیغات گسترده، معرفی موزه‌های مهم ایران در سطح جهانی و حضور در رویدادهای جهانی و بازدید رایگان موزه های تهران شاید به دیده‌شدن موزه‌های ایرانی کمک بیشتری بکند.

بهترین موزه های ایران

سه کاخ در تهران موزه های معروف ایران با بیشترین تعداد بازدید هستند. در سال 1399 بیش از 400 هزار نفر از کاخ موزه سعد آباد و نزدیک به 200 هزار نفز از کاخ نیاوران و 9 هزار نفر هم از کاخ گلستان بازدید کردند. موزه چهل ستون در رتبه چهارم و موزه قلعه فلک الافلاک در رتبه پنجم لیست موزه های تهران قرار دارند. بازدید کنندگان کاخ سعدآباد ۴۴ درصد کل بازدیدکنندگان موزه‌های ایران را تشکیل می‌دهند و این رقم به این معناست که کمتر از نیمی از بازدیدکنندگان تمام موزه‌ها درواقع به یک موزه سر زده‌اند و پایتخت‌نشینان احتمالاً به موزه‌گردی و گردش درون‌شهری علاقه بیشتری دارند. البته که فضای این سه کاخ از بهترین موزه های تهران و امکانات متعددی که در اطراف آن‌ها وجود دارد و آسانی دسترسی به آن‌ها باعث استقبال بیشتر می‌شود.

نام کم طرفدارترین موزه های ایران

موزه فرش ایران با ۲۲۰ بازدیدکننده در ۱۳۹۹، کم‌رونق‌ترین موزه در ایران بود. پس از آن موزه آبگینه که در تهران قرار دارد و دو موزه در تبریز به نام‌های آذربایجان و مشروطه در لیست پنج موزه کم‌طرفدار هستند. تبلیغات ضعیف و دسترسی کم‌تر آسان به این اماکن می‌تواند بر میزان بازدید موزه های معروف ایران تأثیر بگذارد.

بازدید موزه و کرونا

بیش از دو سال است که روند کاهشی بازدید از موزه‌ها ادامه دارد و با کمرنگ شدن کرونا و توسعه صنعت گردشگری و توریسم ، امید‌ها برای رونق خرید بلیط موزه و بازدید موزه بیشتر شده است. اطلاعات به‌دست‌آمده نشان می‌دهند که به موزه‌ در ایران به‌عنوان یکی از بازیگران صنعت گردشگری توجهی نمی‌شود. مسائل موزه‌های ایرانی و دعوت گردشگران درون و برون مرزی برای بازدید از گنجینه‌های بی‌نظیر در این اماکن نیازمند تلاش برای معرفی بیشتر و تدابیر گسترده‌تر است. تبدیل موزه‌ها به مکانی جذاب برای بیننده، قدم اول تغییر این شرایط است. ایجاد تم‌پارک‌ها با موضوع موزه‌ها، تعریفی درست، سامان‌دهی، طبقه‌بندی تخصصی گنجینه‌های نگهداری شده در این موزه‌های معروف تهران ، کاهش هزینه‌های بازدید از موزه‌ها و قیمت خرید بلیط موزه از مسائلی‌ست که باید به آن‌ها پرداخت. عملکرد موزه‌های جهان به همین شیوه است و با رفتن از آن راه، می‌توان به نتایج مثبتی رسید.

پربازدیدترین موزه های معروف جهان

بسیاری از موزه های خاص دنیا در سطح جهانی معروف‌اند و همان‌ها نیز از معروف ترین موزه های جهان نیز به‌شمار می‌آیند. ایالات متحده، آلمان، ژاپن، روسیه و فرانسه بیشترین و بزرگترین موزه های جهان را دارند و بیشترین اشیای ارزنده را نگهداری می‌کنند. البته که داشتن بیشترین موزه جهان به این معنا نیست که بازدید کنندگان بیشتری به آن کشور سفر خواهند کرد.

با وجود اینکه آمریکا بیشترین و قدیمی ترین موزه های جهان را دارد ولی موزه‌های چین بیشترین بازدیدکننده را به خود جذب میکنند. موزه ملی چین به تنهایی بیش از ۷ میلیون بازدیدکننده دارد و همراه با سایر موزه‌ها، سالانه بیش از ۲۴ میلیون بازدید‌کننده دارند. بریتانیا و ایرلند نیز در رتبه دوم قرار دارند. درواقع بازدیدکنندگان بیشتر به سمت پنج موزه از معروف ترین موزه های جهان می‌روند: موزه بریتانیا در لندن ، تیت مدرن لندن ، موزه گالری ملی ، موزه تاریخ ملی و موزه ویکتوریا و آلبرت از موزه های معروف لندن هستند.

مقام سوم میزان بازدید موزه به آمریکا دارنده بیشترین موزه‌ها در جهان تعلق دارد. موزه‌های تاریخ ملی طبیعی ، موزه هنر ملی و موزه تاریخ طبیعی سالانه بیش از ۲۰ میلیون بازدیدکننده را به‌ خود جذب می‌کنند. فرانسه در مقام چهارم این لیست قرار دارد و با وجود گردشگران میلیونی به پاریس موزه لوور سالانه بیش از ۱۰ میلیون بازدیدکننده دارد.