انسان‌ها با روش‌های گوناگونی خود را زیبا می‌کنند. انواع لباس‌ها، آرایش‌ها و زیورآلات، ابزارهایی برای زیباتر به نظر رسیدن‌اند. اما زیبایی تنها ظاهری نیست و بوی خوش هم یکی از مؤلفه‌های آن به شمار می‌رود. مؤلفه‌ای که امروز در جهان بازاری با حجم ۴۹ میلیارد دلار دارد. حتی در دوره کرونا که قرنطینه بسیاری از اجتماعات و بیرون رفتن‌ها را تعطیل کرده بود، آمارها می‌گویند سخن گفتن از عطر و ادکلن در شبکه‌های اجتماعی ۱۱ درصد افزایش یافت. شاید به آن دلیل که علاقه به بوی خوش منحصر به حضور در عرصه اجتماع نیست و انسان‌ها حتی در خلوت خود به آن مایل هستند. دیگر آنکه عطر و ادکلن احتمالا سوژه بسیاری از گپ‌های دوستانه بوده که در قرنطینه، به شبکه‌های اجتماعی کشیده شده است. همچنین ۱۰ درصد از کل بازار لوازم آرایشی و بهداشتی در سال ۲۰۲۰ مربوط به صنعت عطر و ادکلن بوده است.
ارزش بازار صنعت عطر و ادکلن در دنیا
بازار عطر در جهان روندی رو به رشد دارد. روندی آهسته اما پیوسته. ارزش بازار این صنعت در ۲۰۱۳ حدود ۳۸ میلیارد دلار بود و در سال ۲۰۲۲ به نزدیک ۵۰ میلیارد دلار رسید. پیش‌بینی می‌شود تا ۲۰۲۶ سالانه ۴ درصد رشد داشته باشد. به نظر می‌رسد سرعت رشد ارزش این بازار از ۲۰۱۸ به بعد، اندکی افزایش یافته است. در حالی از ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ ارزش این بازار تنها ۲ ملیارد دلار رشد داشت که از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ این رقم به ۸ میلیارد دلار رسید.
شاید بتوان دلیل این رشد صنعت عطر را در فراگیری استفاده از شبکه‌های اجتماعی پی‌جویی کرد. یکی از کارکردهای شبکه‌های اجتماعی ایجاد مقایسه بین افراد و راه‌اندازی مسابقه زیبایی برای خودنمایی هرچه بیشتر در این فضاهاست. همچنین حساب‌های مشهور و متعددی در شبکه‌های اجتماعی، بر مبحث زیبایی و آرایش متمرکزند که این رخداد به طور کلی موجب افزایش محبوبیت و فروش محصولات آرایشی و بهداشتی می‌شود که عطر و ادکلن هم یکی از آن‌هاست. شبکه‌های اجتماعی همچنین بازوی تبلیغاتی مهمی برای برندهای گوناگون هستند.
صادرات عطر و ادکلن در جهان
در میان قاره‌ها، قاره اروپا با حدود ۷۵ درصد بیشترین میزان صادرات عطر را دارد. همچنین در میان کشورهای جهان، فرانسه بیشترین سهم از بازار جهانی عطر را داراست. پس از فرانسه، اسپانیا با ۱۰ درصد بیشترین سهم از این بازار را به خود اختصاص داده است. قاره آسیا و آمریکا به ترتیب ۱۲ و ۱۱ درصد از صادرات عطر و ادکلن را دارا هستند.
کدام ملت‌ها عطربازترند؟
شهروندان ده کشور از کشورهای جهان، بیش از دیگر ملت‌ها به طور منظم از عطر استفاده می‌کنند. در صدر این کشورها، ترکیه قرار دارد که ۸۵ درصد از شهروندانش به طور منظم عطر می‌زنند. کشور بعدی از آمریکای لاتین است. آرژانتین که ۸۲ درصد مردمش همواره سعی می‌کنند خوشبو باشند. کشور بعدی نیز از قاره‌ای دیگر است، کشور اسلامی نیجریه. آمریکا، چین و ژاپن سه رتبه آخر از این جدول را به خود اختصاص داده‌اند.
در این جدول ده‌گانه، فراوانی گوناگونی از کشورها دیده می‌شود. کشورهایی از قاره‌های مختلف، از توسعه‌یافته تا در حال توسعه، از اسلامی تا مسیحی و بودایی. این فراوانی همه‌جانبه نشان می‌دهد که علاقه به عطر و خوشبویی، علاقه‌ای جهان‌شمول است. همچنین بیانگر آن است که عطر زدن و خوشبو بودن، در درجه اول به فرهنگ و سبک زندگی هر ملت بر می‌گردد و عوامل دیگر تنها می‌توانند بسترساز باشند یا تأثیری اندک بگذارند. این کشورها، گران‌ترین بازارها را برای خرید برندهای مشهور عطر و ادکلن دارند.
جوانان؛ مصرف‌کنندگان اصلی عطر
همانطور که گفته شد بوی خوش، یکی از مؤلفه‌های زیبایی است. از آنجایی که جوانان بیش از دیگر سنین به زیبایی ظاهری خود اهمیت می‌دهند، استفاده از عطر نیز بین آن‌ها در سراسر جهان طرفدار بیشتری دارد. در واقع جوانان مخاطبان اصلی صنعت عطر و ادکلن در دنیا هستند. برای مثال ۴۴ درصد جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال، هر روز عطر می‌زنند. یعنی بیشتر آن‌ها هر روز عطر می‌زنند و تنها ۴ درصد آن‌ها اظهار کرده‌اند که هرگز عطر نمی‌زنند.
طبق این آمار میزان استفاده روزانه افراد میانسال، یعنی از ۳۰ تا ۵۹ ساله‌ها، به ۴۱ درصد کاهش می‌یابد و ۱۱ درصد آن‌ها هرگز عطر نمی‌زنند. اما افراد در بالای۶۰ سال بیشترین درصد از آن کسانی است که هرگز عطر نمی‌زنند و تنها ۲۲ درصد از سالخوردگان گفته‌اند که هر روز عطر می‌زنند. این آمار نشان می‌دهد استفاده از عطر و ادکلن علاوه بر فرهنگ و سبک زندگی، از سن هم تأثیر زیادی می‌پذیرد. علاوه بر افت اهمیت زیبایی ظاهری در چشم افراد سالخورده، حضور سالخوردگان نیز در عرصه اجتماع بسیار کمتر است.
صنعت عطر در ایران
گفته می‌شود بازار کنونی عطر ایران در قبضه کالاهای قاچاق یا تقلبی است. در سال ۹۸ ورود لوازم آرایشی و در سال ۹۹ ورود عطریات به داخل کشور ممنوع شد و بسیاری از کالاهای آرایشی و بهداشتی واردشده نیز در گمرک‌ها دپو شدند. این در حالی است که گفته می‌شود ۸۰ تا ۹۰ درصد کالاهای موجود در بازار عطر، وارداتی بوده است. با این حال در ۱۹ استان کشور، واحد تولیدی عطر وجود دارد. تعداد واحدهای تولیدی در تمام استان‌ها تک‌رقمی است به غیر از ۵ استان البرز، قزوین، قم، تهران و خراسان رضوی. همچنین مناطق آزاد اقتصادی سهم زیادی در تولید عطر کشور دارند. در این میان منطقه ویژه اقتصادی در بین تمام مناطق و استان‌ها دیگر از لحاظ ظرفیت تولید پیشتاز است. در میان استان‌ها نیز استان البرز از نظر تعداد واحد و ظرفیت تولید جلودار است.
کلام آخر
عطر و رایحه‌های خوش، یکی از محصولات و کالاهای جذاب برای تمام مردم جهان است. در این میان جوانان و در مرتبه بعد میانسال‌ها بیشتر به آن علاقه نشان می‌دهند. ارزش بازار صنعت عطر و ادکلن رشدی آرام اما پیوسته دارد. رشدی که از سال ۲۰۱۷ به بعد اندکی سرعت گرفته است. قاره اروپا و کشور فرانسه جلودار صادرات این محصول در جهان هستند. در ایران پس از جهش قیمت ارز، واردات کالاهای آرایشی و سپس عطریات به کشور ممنوع می‌شود. این سرآغازی است بر رشد قاچاق در این صنعت. هرچند در کشور واحدهای تولید متعددی برای این محول وجود دارد که بیشتر در مناطق آزاد اقتصادی و استان‌هایی همچون البرز، قزوین، قم، تهران و خراسان رضوی هستند.
منابع
www.worldstopexports.com
نویسنده: جواد شاملو
