یونسکو معتقد است که غذا ماده قابل خوردنی است که پیش از بلع نیاز به جویدن داشته باشد. اما از این تعریف خشک و رسمی که بگذریم غذا برای ما نماد لذت و تفریح است. لذت گرسنه به خانه رسیدن و عطر غذا را استشمام کردن. با خانواده و دوستان به رستوران رفتن . لذت وقتی که پیک زنگ خانه را می‌زند و پاکت کاغذی را به دست‌مان می‌دهد. لذت یواشکی پای گاز رفتن و از غذا ناخنک زدن . لذت چشیدن طعم غذای جدید در سفر. در واقع غذا تنها ماده‌ای حیاتی نیست بلکه شاخصه مهمی در فرهنگ و سبک زندگی ماست. در دوره مدرن غذا تبدیل به یک صنعت شده و معیاری برای توسعه شهر و کشورهاست. با تبدیل غذا به یک صنعت، شرکت‌ها و رستوران های بین المللی بزرگ در حیطه غذا شکل گرفتند.
مک دونالد | McDonald’s
برند مک دونالد بزرگترین و موفق ترین رستوران زنجیره ای فست فود جهان است. این برند یکی از برترین و معروف ترین برند های صنعت غذا می باشد که در فهرست صد شرکت از معروف ترین رستوران های زنجیره ای دنیا از نظر ارزش بازار قرار دارد. این فست فود هم‌اکنون بیش از چهل هزار شعبه در سرتاسر جهان دارد. ارزش این برند، نزدیک به 200 میلیارد دلار آمریکاست. بیشترین تعداد شعبه های مک دونالد در اروپا متعلق به فرانسه و در آسیا متعلق به چین است. در سرتاسر بریتانیا مک دونالد محبوب ترین برند غذایی است. این رستوران زنجیره‌ای در صدر فهرست بهترین رستوران های فست فود جهان ( QSR ) است. بعد از آن برند استار باکس و کی اف سی قرار دارند. درآمد جهانی این رستوران زنجیره‌ای بالغ بر 23 میلیارد دلار است. چه در میزان درآمد و چه در تعداد شعبه مک دونالد مجموعا رشدی آهسته و پیوسته دارد. رشدی که کرونا توانست آن را با کاهشی موقت رو به رو کند.
استراتژی های بازاریابی مک دونالد
مک دونالدیزاسیون شیوه‌ای که برند مک دونالد در اداره شعبه های خود دارد تبدیل به الگویی برای بسیاری از رستوران های زنجیره ای بزرگ جهان شده است. این شیوه همچنین تحت عنوان مک دونالدی شدن در جامعه‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این اصطلاح از آنجا به وجود آمد که تمام رستوران های زنجیره ای مک دونالد در هر نقطه از جهان از اصول کاملا یکسانی پیروی می‌کردند و شدیدا همگن و همانند بودند. حساب و کتاب خاصی که تمام شعبه های مک دونالد بر طبق آن عمل می‌کنند باعث می‌شود مشتری بداند کیفیت غذای او با گذشته و با شعبه ی کشور دیگر تفاوتی نکرده است. مک دونالدی شدن یکی از نمادهای جهانی شدن است. بسیاری از سازمان‌ها تلاش می‌کنند مثل مک دونالد سریع، محاسبه‌پذیر، منطبق با انتظارات و پیش‌بینی‌های ارباب رجوع و مبتنی بر استانداردهای مشخص و ثابت باشند.
استارباکس | Starbucks
قهوه و قهوه خانه در تاریخ جایگاه خاصی دارد. قهوه‌خانه در ایران محلی برای هممشینی بوده است. در بازارهای بغداد و دمشق و بیروت هنوز مقهی پیدا می‌شود که در آن، دله‌ها یا همان قوری‌های عربی دم‌آوری قهوه روی خاکسترهای داغ قرار دارند. امروز هم در بیشتر شهرهای مدرن، تعداد زیادی کافه وجود دارد. با این حال در جهان هرگز نمی‌توان پدیده‌ای مانند استار باکس پیدا کرد.
برند استارباکس غول صنعت قهوه جهان یک کافی شاپ زنجیره ای با 35 هزار شعبه در سرتاسر جهان که به میزان 165 میلیارد دلار آمریکا ارزش دارد. اگر از مشتریان استار باکس بپرسید احتمالا جمله دیگری را هم اضافه می‌کنند: نوشیدنی‌هایی خوشمزه‌تر از تمام نوشیدنی‌های گرم و سرد جهان. چراکه همچون بسیاری از کافی شاپ ها استارباکس فقط به فروش انواع مختلف قهوه بسنده نکرده است. انواع اسموتی ، شکلات داغ ( هات چاکلت ) و نوشیدنی‌های سرد نیز از محصولات پرطرفدار این کافه زنجیره ای می باشد. استار باکس در فروش غذا هم فعالیت می کند اما کمترین درآمد زایی را از این محل دارد. موفقیت برند استارباکس مدیون تبلیغات فراوان است. هزینه بازاریابی و تبلیغات جهانی استارباکس در سال 2022 به 416 میلیون دلار آمریکا رسید.
کی اف سی | KFC
برند کی اف سی در سال 1952 میلادی مصادف با سال 1330 شمسی تأسیس شد. در حال حاضر در بین بهترین رستوران های فست فود جهان رتبه سوم را دارد. این جمله‌ای است که منابع معتبر آماری در مورد کی‌اف‌سی می‌گویند. این عبارت مخفف مرغ سوخاری کنتاکی است. کی‌اف‌سی با مرغ سوخاری‌های خود توانسته در 150 کشور جهان شعبه داشته باشد و تعداد شعبه های kfc به نزدیک 28 هزار شعبه برسد. کی‌اف‌سی 820 هزار کارمند دارد که امپراطوری آن را تشکیل می‌دهند.
درست در سال تاسیس کی اف سی در یکی از جاده‌های استان مازندران، آشپزی به نام علی‌اکبر کلبادی‌نژاد به اتفاق همسرش رستورانی تأسیس کرد. این رستوران امروز در سرتاسر ایران دیده می‌شود و رستوران های زنجیره ای اکبر جوجه نام دارد. مرغ‌های اکبرجوجه و مرغ‌های کی‌اف‌سی جذاب ترین مرغ سوخاری جهان شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند. طرفداران اکبر جوجه البته هرگز مرغ‌های کنتاکی را ترجیح نمی‌دهند اما هنوز فاصله این دو برند با یکدیگر خیلی زیاد است.
برگر کینگ | Burger King
از تأسیس رستوران اکبر جوجه کلبادی و رستوران کی‌اف‌سی دو سال می‌گذشت که در صنعت غذا پدیده جدیدی ظهور کرد. هر روز که می‌گذرد، انتخاب 15 میلیون نفر از مردم جهان این است که شام یا ناهار خود را از برگر کینگ بخرند. این پانزده میلیون نفر در بین بیش از 100 کشور مختلف پخش شده‌اند اما بیشتر آمریکایی هستند. چراکه از 18 هزار و 700 شعبه برگر کینگ ، 7 هزار شعبه در این کشور قرار دارد. این رستوران زنجیره‌ای سالانه 2 میلیارد دلار درآمد دارد. برند برگر کینگ هفتمین فست‌فود زنجیره‌ای بزرگ جهان است. این رستوران بزرگ نسبت به دنیای سیاست هم بی‌تفاوت نیست و در پی وقوع جنگ روسیه و اوکراین، شعبه های برگر کینگ را در روسیه را به تعلیق درآورد.
با این‌همه فروش برند برگر کینگ در طول ده سال اخیر کاهشی بوده است. اوج فروش افسانه‌ای این فست فود مربوط به سال 2013 است. در این سال رستوران برگر کینگ 222 میلیون دلار فروش داشت. اما از سال‌های بعد به صورت ناگهانی فروش این مجموعه به یک سوم می‌رسد. بدترین سال‌های فروش برگر کینگ ، 2020 و 2022 بوده است. این فست فود زنجیره‌ای در سال 2022 با رشدی 6 میلیون دلاری نسبت به سال پیش، 70 میلیون دلار فروش داشت.
کلام آخر
صنایع غذایی امروز به شکل یک صنعت متکامل درآمده است. ابزار و تکنولوژی‌های خاص خود را دارد، برندهای مطرح و مشهوری دارد و گردش مالی شگرفی در آن دیده می‌شود. برخی از برند های معروف غذایی جهان و خصوصا صنعت فست‌فود ، عبارتند از مک دونالد ، استارباکس ، کی‌اف‌سی و برگر کینگ . سبک و روش کسب و کار مک دونالد در اداره یک رستوران زنجیره ای بزرگ باعث خلق مفهوم مک دونالدی شدن در جامعه‌شناسی شده است. این مفهوم به معنای سازمان، نهاد یا جامعه‌ای است که کارکردی ثابت، منظم و سریع دارد. همچنین رستوران زنجیره ای بزرگی مثل برگر کینگ اهمیت خود را تا آنجا می‌بیند که با وقوع جنگ اوکراین، دست به تحریم روسیه بزند. استارباکس نیز بزرگترین کافه زنجیره‌ای مربوط به قهوه در جهان است. این بهترین برند کافی شاپ با وجود شهرت خود همچنان هزینه زیادی برای تبلیغات و بازاریابی می‌کند.
